حوادث تروریستی اغلب ناشی از درگیری‌های عمیق بین دولت‌هاست که در نهایت تحت‌فشار جامعه قرار می گیرند و توضیح می دهند که چرا آن‌ها نمی‌توانند از چنین حملاتی جلوگیری کنند. جای تعجب ندارد در روزها، هفته‌ها و ماه‌های پس از حوادث تروریستی یازده سپتامبر 2001 در آمریکا، بسیاری از معاونان، تحلیلگران و محققان شروع به پرسش در مورد چگونگی چنین حمله‌ای در داخل خاک این کشور کردند. سناتور ریچارد شلبی  رویدادهاو حوادث مربوط به یازده سپتامبر 2001 را به‌عنوان "ناکارآمدی عظیم اطلاعات" توصیف کرده است.

گزارش کمیسیون 11 سپتامبر بعدها بازگو می‌کند که «حوادث یازده سپتامبر بار دیگر نشان می‌دهد که دولت بزرگ آمریکا، تمایل دارد که تهدیدی را که هرروز بزرگ‌تر می‌شود را کاهش دهد.»

شاید قابل‌درک باشد که چنین نادیده گرفتن در خصوص ماهیت تروریست مجاز باشد؛ زیرا تمامی سازمان های اطلاعات و امنیت ایالات‌متحده برای دهه‌های طولانی به تمرکز بر تهدیدات دولتی و به‌ویژه تهدیدات ناشی از اتحاد جماهیر شوروی متمرکزبوده اند.

آنچه یازده سپتامبر نشان داد، تمایل بازیگران غیردولتی به انجام یک حمله و تلفات مجرمانه در مقیاس بی‌سابقه است. به همین ترتیب، حملات شیمیایی برنامه‌ریزی‌شده در اردن، به‌رغم شناسایی آن توسط دولت این کشور، برای ایجاد تلفات بیشتر، در یک سطح به‌مراتب بالاتر از تلفات یازده سپتامبر بوده و نشان داد که یک «هدف خاص» است.

علاوه بر این، هر دو حمله، از طریق یک نفوذ تکمیل شد و نشان داد قدرت مذهب بااین‌حالی که تحریف و دستکاری‌شده برای انگیزه و توجیه چنین زیان عظیمی کاربرد فراوان خواهد داشت.

به‌عنوان‌مثال، حسین شریف در مورد اینکه چرا او به عملیات اردن پیوسته است، اظهار داشت: «من موافقت کردم که این عملیات را انجام دهم، زیرا معتقدم که در خدمت اسلام است». «من به این دلیل موافقت کردم که عملیات بمب‌گذاری را انجام دهم، زیرا معتقدم که در خدمت اسلام هستم.»

شاید مهم‌تر از همه بتوان گفت، هر دو رویداد نشان‌دهنده تحول بنیادین تروریسم و نقش آن در سیاست بین‌المللی است. اکنون تروریسم تنها می‌تواند به‌عنوان یک "ناراحتی و چالش" در مرحله جهانی دیده شود وقادر نیستند به‌طور انحصاری مسئله فوق را در حوزه اجرای قانون حل کنند.

در مورد ناراحتی، جان کری ، نامزد سابق ریاست جمهوری ایالات‌متحده در مقاله‌ای در مجله نیویورک‌تایمز (فقط چند هفته قبل از انتخابات دوم نوامبر 2004) نقل شده او گفته: «ما باید به‌جایی که بودیم، بازگردیم تروریست‌ها تمرکز زندگی ما نیستند، اما آن‌ها مزاحم هستند.»پس‌ازآن، پرزیدنت بوش، سخنان سناتور کری را این‌طور بیان کرد که این‌یک سوءتفاهم اساسی از تهدید تروریستی است که در حال حاضر ایالات‌متحده با آن مواجه شده و به‌شدت موردانتقاد قرار گرفته است.

پرزیدنت بوش، به‌طور مستقیم با اشاره به مؤلفه‌ها و دلایل «چالش» سناتور کری، گفت: «هدف ما این نیست که تروریسم را به میزان قابل قبولی از چالش‌های پیش روی جامعه جهانی کاهش دهیم. هدف ما این است که با تهاجم به تروریست‌ها، آن‌ها را از بین ببریم ما با آزادی عمل در سراسر جهان آن‌ها را شکست می‌دهیم.»علیرغم لفاظی های سیاسی مرتبط با بحث و در مورد «چالش» می‌توان اعتبار آن را در بین هر دو طرف مشاهده کرد.

در دفاع سناتور کری، مؤلفه "چالش" به‌عنوان جایگزینی برای جنگ دائمی مطرح گردید که از طریق یک جنگ نظامی انتخاب‌شده است و اکنون تحت عنوان «جنگ جهانی علیه تروریسم» همان‌طور که در محافل دولتی شناخته‌شده یاد می‌شود. سناتور کری اظهار داشته تروریسم مانند «فحشا» هرگز از بین نمی رود، اما می‌توان با اقدامات مناسب آن را مدیریت و کنترل کرد، به‌طوری‌که جامعه مورد آسیب قرار نگیرد و ازلحاظ ظرفیت و اثرگذاری سنگین و چالش‌برانگیز نخواهد بود.

بااین‌حال، پرزیدنت بوش نیز اصرار داشت؛ اساساً تروریسم را نمی‌توان از طریق لنز دوران گذشته، مانند جنگ سرد و یا دوره‌های قبلی، زمانی که تروریسم درواقع به‌عنوان یک مزاحمت و آسیب محدود یاد می‌شد به آن نگاه کرد. همگرایی فناوری شیمیایی، بیولوژیکی، رادیولوژیکی و هسته‌ای وهمچنین تمایلات نامحدود از سوی تروریست‌های مدرن برای تخریب فاجعه‌بار از طریق سلاح‌های متعارف و نامتعارف تنها به این معناست که تروریسم هرگز نباید از طریق پارادایم «مزاحمت» و آسیب محدود مشاهده و ارزیابی شود.

تحولی عمیق در ماهیت تروریسم

درواقع، تروریسم در حال تغییر و دگرگونی است و مسلماً محصول نیروهای قدرتمندی از جهانی‌شدن هست که به‌صورت کاربردی و ایدئال (رقابت و قدرت ایده‌ها) را شکل می‌ دهد. سلاح و فن‌آوری‌هایی که یک‌بارمصرف به نظرمی رسند و تحت کنترل قرار دارند اکنون به‌طور فزاینده‌ای در بازارهای خاکستری و سیاه عرضه می‌شوند. به‌عنوان‌مثال، آئوم شینریکو فرقه مذهبی ژاپن که حمله شیمیایی ومیکروبی مترو توکیو را در سال 1995 انجام داد، توانست «فنّاوری و طرح‌های تولید سارین، یک گاز عصبی مرگبار» را ازطریق تماس‌های رسمی و پنهان که در اوایل دهه 1990 از طریق کشور روسیه انجام گرفته به دست آورد.

علاوه بر این، جهانی‌سازی باعث ایجاد یک انقلاب در حوزه «ارتباطات و حمل‌ونقل» شده است که همین مسئله باعث گردیده تا توطئه‌های تروریستی در فواصل بین‌قاره‌ای برنامه‌ریزی و به اجرا درآید. بر این اساس طرح حمله یازده سپتامبر در افغانستان، پاکستان، مالزی، آلمان و سایر کشورها موردبررسی قرار گرفت. علاوه بر این، حمل‌ونقل هوایی ارزان و کارآمد، به تروریست‌ها اجازه می‌دهد اغلب با داشتن گذرنامه های جعلی، برای سفر به جهان به‌منظور جمع‌آوری کمک‌های مالی، گسترش ایدئولوژی خود و یا استخدام اعضای جدید اقدام کنند.

تروریسم پُست‌ مدرن

اینترنت، شاید بیان نهایی در خصوص قدرت «انقلاب اطلاعاتی» است که بستر ارتباطی مناسب و کارآمد برای تروریست‌های معاصر محسوب می شود؛ «مزایای بزرگ اینترنت... برای کمک به گروه‌هایی است که متعهد به ترور جوامع برای رسیدن به اهداف خود هستند.» علاوه بر این، برخی از تحلیلگران و محققان خاطرنشان کردند که نام امروزی تروریسم که بعد از حملات 11 سپتامبر معرفی شد و پازل‌های مشابه آن، نشانگر شروع یک نوع «تروریسم جدید» در جامعه بین‌المللی است. در سال 1996، والتر لاکوئر مقاله‌ای تحت عنوان «تروریسم پُست‌مدرن» در مجله "امور خارجه" منتشر کرد که در آن؛ او ظهور این نوع تروریسم جدید را مشخص کرده که دارای شاخص‌هایی همچون نبود حمایت مالی از سوی دولت‌ها، حضور ایدئولوژی‌های مذهبی یا میلان  و تمایل به استفاده از سلاح‌های ضد بشری و کشتارجمعی است.

همچنین لاکوئر نوشت: «جامعه کنونی به نوع جدیدی از تروریسم آسیب‌پذیر شده است که در آن قدرت مخرب «تروریست و تروریسم» به‌طورقطع در قالب یک تاکتیک کشنده پررنگ است.»

تجزیه‌وتحلیل لاکوئر یک دهه بعد شکل جدید خود را نشان داد، هنگامی‌که گزارش تحقیقاتی کنگره ایالات‌متحده «گسترش کلی موضوع تروریسم بین‌الملل، مربوط به گسترش سلاح‌های کشتارجمعی را بیان کرد.»تلاش برای حمله شیمیایی در اردن شواهدی از اعتبار چنین نگرانی را نشان می‌دهد.

علاوه بر این، "تروریسم جدید" حملات انتحاری را دربرمی گیرد که تاریخی و منحصربه‌فرد نیستند، اما ازلحاظ فنی بی‌سابقه و ظرفیت و مقیاس بسیار مخربی دارند. به‌تازگی، ببرهای آزادی‌خواه سریلانکا  یک حمله انتحاری را به یک کاروان از اتوبوس‌های نظامی انجام دادند که بیش از نود نفر از کارکنان نیروی دریایی سریلانکا از بین رفتند.