به گزارش پایگاه خبری تحلیلی ایران زمین، اختلاف ایران و آذربایجان دوباره اوج گرفته است. از قبل هم مشخص بود که رفع اختلاف طرفین دائمی نیست. مشکلات موجود بین ایران و جمهوری آذربایجان حل نشده باقی مانده و بعید است با گذر زمان از بین برود. حالا رسانه های آذری رسما آذربایجان ایران (یا به قول خودشان آذربایجان جنوبی) را به جدایی از خاک کشور تشویق می کنند. این اقدامی تحریک آمیز، تفرقه افکنانه و خلاف عرف دیپلماتیک است که باعث واکنش بسیاری از ایرانی ها شده و خشم آنها را برانگیخته است.

مروری بر اختلافات تهران و باکو

نباید گمان کرد که اختلاف ایران و آذربایجان فقط بر سر موضوع فوق الذکر است. تهران و باکو بر سر مسائل دیگر نیز به اختلاف خورده اند. اگرچه ایران در ابتدای جنگ قره باغ در سال 2020 از بازپس‌گیری اراضی این منطقه توسط باکو حمایت کرد اما حضور نظامی ترکیه و پاکستان و به خصوص اسرائیل در آذربایجان، تنش ها را افزایش داد. ایران بارها به مقامات آذری هشدار داد که مانع از ورود مستشاران خارجی شوند. این هشدار زمانی جدی‌تر شد که آذربایجان به همراه پاکستان و ترکیه یک رزمایش نظامی در دریای خزر برگزار کرده و رسما مرزهای ایران را تهدید کرد.

اختلاف ایران و آذربایجان بر سر یک سری مسائل استراتژیک دیگر نیز شدت گرفته است. یکی از این مسائل مربوط به «کریدور زنگه زور» است. این کریدور یک خط ارتباطی است که باکو را به ترکیه وصل می کند و در این مسیر، از مرز ایران و ارمنستان نیز عبور می کند. همانطور که وزارت امور خارجه ایران گفته بهره برداری از این خط ارتباطی به هیچ وجه مورد اعتراض ایران نیست. آنچه مورد اعتراض ایران است به هم خوردن مرزهای بین المللی در شمال است. ایران به خصوص به این مساله اعتراض دارد که آذربایجان این خط ارتباطی را با باورهای «پان ترکیستی» تفسیر کرده و آن را جاده ابریشم جهان ترک تبار می داند. این تفسیر می تواند منطقه ارمنستان و مناطق مرزی ایران را مورد خطر قرار دهد و به همان اندازه مداخله‌ جویانه و خطرناک است که نامیدن خلیج فارس به نام خلیج عربی خطر دارد.

کشور ثالثی که بین ایران و آذربایجان اختلاف ایجاد می کند

آنطور که وزیر کشور گفته به هم خوردن رابطه ایران و آذربایجان معلول تحریکات یک کشور ثالث است. این کشور ثالث چه کشوری است؟ به نظر می رسد اصلی ترین گزینه در این رابطه، ترکیه باشد. ترکیه اصلی ترین برنده جنگ قره باغ بود. اردوغان که به دنبال احیای امپراتوری ترک هاست، توانست باکو را به یکی از مهره های خود تبدیل کند و حالا هم سعی دارد بین ایران و آذربایجان اختلاف ایجاد کند تا از این طریق بتواند در داخل مرزهای ایران یک اهرم قدرت داشته باشد.

تا پیش از جنگ اوکراین، آذربایجان و ترکیه قدرت دخالت و مانور زیادی نداشتند. روسیه قدرت اصلی منطقه قفقاز بود و ارمنستان و آذربایجان هر دو در مسائل نهایی تابع نظر مسکو بودند. رابطه خوب ایران و روسیه هم مانع از این می شد که ترکیه بتواند آذربایجان را به جولانگاه خود تبدیل کرده  و در امور تهران و باکو دخالت کند. با اوج گرفتن جنگ اوکراین، فرصت برای ترکیه فراهم شد که به تحریک بیشتر آذربایجان بپردازد و از ضعف آذربایجان در مسائل دیپلماتیک بهره ببرد.

تحریکات باکو و آنکارا چگونه خنثی می شود؟

تحریکات باکو و آنکارا از دو طریق خنثی می شوند. اولا ایران باید قدرت دیپلماتیک و نظامی خود را به آذربایجان و ترکیه نشان دهد. افزایش مانورهای نظامی و گسترش روابط دیپلماتیک دو اهرم اصلی ایران در این جهت هستند. از آن سو، مردم منطقه آذربایجان ایران نیز باید در مقابل تحریکات ترکیه و آذربایجان هوشیار و آماده باشند چرا که بدون پذیرش مردم داخلی، هرگونه دخالت و تحریکی بی ثمر خواهد بود.