با توجه به همه گیر شدن ویروس کرونا در شرایط کنونی فرزندانمان مجبور به در خانه ماندن هستن و این مساله منجرب به این شده تا زمان بیشتری را در فضای مجازی بگذرانند. مدارس، تماس با دوستان و پدربزرگ و مادربزرگها، حتی کلاسهای موسیقی و خیلی چیزهای دیگر آنلاین شدهاند. نقش فضای مجازی چنان اساسی است که بدون آن امکان برنامه ریزی ، توسعه و بهره وری در زمینه های فرهنگی ، اجتماعی . اقتصادی و علمی در جهان آینده امکان پذیر نخواهد بود .
با وجود این نباید از پیامدهای ناگوار مخرب آن بویژه در زمینه های اجتماعی و فرهنگی غافل ماند. فضای مجازی با همه خوبی ها و فوایدش ، از کاستی ها و آسیب هایی نیز برخوردار است که همگان به ویژه دولتمردان ، سیاستگذاران و اولیاء و مربیان و والدین باید بدان واقف باشند . فضای مجازی فن آوری ای نیست که بی چون و چرا تحمیل شده باشد بلکه رسانه ای است که به انتخاب خود ،همانطور که هست می توان استفاده کرد و یا بطور کلی از آن چشم پوشید . فضای مجازی به مثابه یک تیغ دو لبه است که با آموزش صحیح و فرهنگ سازی کاربران آن و استفاده کنندگان می توان بوسیله آن عقلانیت ارتباطی را گسترش داد ،چطور میتوانیم از فضای مجازی بیشترین استفاده را کرد در حالیکه کمترین آسیب متوجه فرزندانمان گردد؟
حتی در شرایط عادی هم حفظ چنین تعادلی کار سادهای نیست، حالا که بحث بحران سلامتی مثل بیماری کرونا هم مطرح است.البته سخن گفتن از آسیب های فضای مجازی به معنای نفی این فضا نیست . بلکه واقعیت این است که فضای مجازی دارای کارکردهای مثبت و منفی است .ارتباطات مجازی به کودکان و نوجوانان کمک میکند تا اثرات سوء این وضعیت کمتر شود و آنها را تشویق میکند تا به زندگی روزانه خود ادامه دهند. ولی از طرف دیگر چالشهای جدیدی برای والدین ایجاد میکند.
همه ما مي دانيم اولين مكاني كه انسان فرهنگ مي آموزد خانواده است و تأثيري كه خانواده بر فرد مي گذارد غيرقابل انكار است. پس در شكل گيري شخصيت فرزندان، والدين مي توانند نقش مهمي داشته باشند و اگر با آموزش صحيح و همچنين با شكل گيري عواطف و محبت به فرزندان و فراهم كردن سرگرمي هاي سالم براي آنها و كنترل صحيح فرزندان خود مي توانند از جذب آنها به امور گمراه كننده و انحرافات جلوگيري كنند و نيازهاي جوانان را به گونه اي برطرف نمايند و مانند يك دوست براي فرزندان خود باشند كه آنها فرصت فكر كردن به سرگرمي هاي كاذب را نداشته باشند .
والدین باید سطح معلومات و دانش خود از فضای مجازی و وسایل ارتباط جمعی را افزایش دهند تا بتوانند فرزندان خود را در برابر چالشهای این فضا مصونسازی کنند.حضور در فضای مجازی و استفاده از ابزارها و امکانات متنوع آن برای خانواده و فرزندان امری اجتنابناپذیر است، پس چه خوب است قبل از آنکه فرزندان را تنها و بدون آمادگی در این فضا رها کنیم، فرصتها و تهدیدات فضای مجازی را بشناسیم و خانواده خود را برای بهترین بهرهبرداری آماده کنی به فرزندانمان بیاموزیم كه هر وسيله اي چه كاربردهاي مفيدي دارد و با آنان صادقانه راجع به کسانی که با آنها در ارتباط هستند و چگونگی ارتباطشان صحبت کنیم ، می بایست والدین در بروزرسانی دانش خود در رابطه با فضای مجازی فعالتر باشند و در خصوص استفاده از فضای مجازی با تاثیرگذاری که بر فرزندانمان دارد، دقت و توجه بیشتری برای نظارت داشته باشند ، در واقع فضای مجازی برای کودکان به یک فضای حقیقی تبدیل شده و بخش زیادی از زندگیشان را درگیر کرده است و فرزندانمان به نحوی از ظرفیتهای فضای مجازی استفاده میکنند، و از آسیبهای آن نیز بینصیب نیستند به واسطه نداشتن شناخت کافی از آسیبها و ناآگاهی نسبت به شرایطی که باید با آن مقابله کنند آسیبهای بیشتری را ایجاد میکند. برای فرزند خود زمان بگذارید و برنامهها، اپلیکیشنها، بازیها و سایر سرگرمیهای مناسب سنش را پیدا کنید . بهتر است به فرزند خود بیاموزیم برای حضور در فضای مجازی باید زمان مشخص و هدف مشخصی داشته باشد.
وقتی فرزندانمان زمان بیشتری را در فضای مجازی میگذارنند، ممکن است درمعرض تبلیغاتی که غذاهای ناسالم، کلیشههای جنسیتی یا موضوعات نامتناسب با سنشان را ترویج میکنند قرار بگیرند. نسبت به حالت های فرزندتان هنگام کار با فضای مجازی هشیار باشید مثلاً آیا غمگین یا پنهانکار به نظر میرسد ویا اذیت و آزار فضای مجازیی را تجربه میکند.
آنها را تشویق کنید که اگر هر یک از رفتارهای نا متعارفی را که قبلا به آن ها آموزش داده اید را تجربه کردند فوراً موضوع را با شما یا شخص بالغ و معتمدی درمیان بگذارند .والدین باید به فرزندان خود در خصوص نحوه حضور و استفاده از فضای مجازی آموزش دهد پس بهتر است والدین در رفتار خود نسبت به استفاده از گوشی تلفن همراه و حضور در فضای مجازی به دقت عمل کنند و به فرزندانشان هم آموزشهای لازم را بدهند تا از سنین پایین این رفتارهای درست به صورت عادت در آنها نهادینه شود.
متاسفانه گاهی در فضای مجازی با محتواهای فریبنده و گمراه کننده ای روبرو هستیم که سواد رسانه ای می تواند مخاطب را در این زمینه راهنمایی کند و نمی شود صرفا به فیلتر اکتفا کرد. اگر هنر استفاده منطقی و علمی را از فضای مجازی داشته باشیم و آگاهانه و با مشورت پیش برویم و آموزش های لازم را ببینیم می توان به جرات اعلام کرد که فضای مجازی البته که تهدید نیست بلکه مطمئنا این فضا می تواند یک فضای پول ساز و فرهنگ ساز هم باشد فضای مجازی، تهدید نیست بلکه یک فرصت است آموزش ندادن سواد رسانهای درست به فرزندانمان، عواقب پر خطری را به دنبال خواهد داشت.
بايد از طريق رسانه هاي جمعي فوايد فضای مجازی و كاربردهاي آن آموزش داده شود می بایست سواد رسانه به عنوان يكي از دروس اصلي در مدارس مورد تدريس قرار گيرد تا جوانان و نوجوانان متناسب با رشد رسانه اي ارتباطي و مجازي آگاهي بيشتري از وضعيت كنوني خود داشته باشند.
کرونا به تمام بدی هاش مجورمان کرد که نگاه خود را نسبت به فضای مجازی و نوع استفاده از آن و کاربرد های آن تغییر دهیم و این مسله می تواند ادامه داشته باشد در هر صورت خود ما هستیم که تصمیم میگیریم چگونه زندگی کنیم .