«باب منندز» سناتور دموکرات ایالت نیوجرسی آمریکا شامگاه سه‌شنبه 17/4/99 نهمین خروج ترامپ از پیمانهای بین المللی را رسانه ای کرد. منندز توئیت کرد بر اساس اطلاعیه واصله به کنگره، «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا به صورت رسمی این کشور را از سازمان بهداشت جهانی خارج کرده است. و بدین ترتیب بالاخره ترامپ پس از هفته ها، تهدیدات خود را عملی ساخت و آمریکا را از این سازمان جهانی خارج نمود. البته این اولین تجربه ترامپ در این زمینه نبوده و آخرین هم نخواهد بود. چرا که او در طول 4 سال ریاست جمهوری، در این زمینه روندی رو به رشد داشته و 8 مورد خروج از پیمانهای بین المللی را در کارنامه خود دارد.

ترامپ در طول 4 سال ریاست جمهوری، 8 مورد خروج از پیمانهای بین المللی را در کارنامه خود دارد.

در اینجا به پیمانهایی که ترامپ از آنها خارج شده، به اختصار اشاره میکنیم:

خروج از پیمان اقیانوس آرام

پیمان تجاری اقیانوس آرام اولین پیمانی بود که دونالد ترامپ بلافاصله پس از آغاز دوره ریاست جمهوری خود، از آن خارج شد. هرچند وی پیش از انتخابات گفته بود از این معاهده خارج می‌شود؛ اما سرعت خروج از این معاهده، کارشناسان را غافلگیر کرد.

هدف از این معاهده تجاری که میان ۱۲ کشور حاشیه این اقیانوس (استرالیا، کانادا، شیلی، برونئي، ژاپن، مالزی، مکزیک، نیوزیلند، پرو، سنگاپور، ویتنام و ایالات متحده آمریکا) و پس از هفت سال رایزنی و مذاکره، بسته شده بود، کاهش تعرفه‌های گمرکی میان کشورهای عضو و افزایش همکاری¬های مشترک عنوان شده است. معاهده ترانس پاسیفیک پس از نهایی شدن، نه تنها محدودیت‌های تجاری اعمال شده بر روی هزاران کالا از محصولات دارویی آمریکا گرفته تا فراورده‌های لبنی نیوزلند، برنج ژاپن و سرامیک ویتنام را شامل می‌شد، بلکه در ابعادی وسیع‌تر به دولت واشنگتن کمک می-کرد تا قوانین تجارت دنیا را در یکی از استراتژیک¬ترین مناطق دنیا بازنویسی کند. تا به این ترتیب هم‌زمان با بازاریابی برای کالاهای ساخت آمریکا، قدرت‌های مالی آسیا نظیر چین و هند نیز به تبعیت از مدل¬های آمریکایی تجارت وادار شوند. پیمانی که جمعیتی بالغ بر ۸۰۰ میلیون نفر را شامل می‌شود و گستره تاثیرش مستقیما ۴۰ درصد کل مناسبات اقتصادی جهان را در بر می‌گیرد.

باراک اوباما وقتی که رئیس‌جمهور آمریکا بود در متنی که در سایت کاخ سفید منتشر شد، به تشریح اهمیت دستیابی کشورش به توافق تجارت آزاد بین دو سوی اقیانوس آرام (ترانس پاسفیک) پرداخته بود. وی با مخاطب قرار دادن صاحبان صنایع بزرگ و کوچک آمریکا و ابراز خرسندی از توافق انجام گرفته گفت: «این توافق 18 هزار تعرفه و مالیات اعمال شده بر کالاهای آمریکایی توسط کشورهای مختلف را حذف خواهد نمود و موجب توسعه صادرات کالاهای آمریکایی و اشتغال کارگران آمریکایی خواهد شد. این آمریکا است که باید نقشه راه قرن 21 را مشخص کند. اگر آمریکا مقررات قرن 21 را ننویسد سایر کشورها چون چین این مقررات و اصول را خواهند نوشت. امری که امنیت شغلی و مالی آمریکا را از بین خواهد برد و نقش آمریکا در رهبری دنیا را به مخاطره خواهد انداخت».

با انتشار خبر خروج آمریکا از پیمان TPP سیل انتقادات و سؤالات از سوی صاحبنظران و محافل داخلی آمریکا به کاخ سفید سرازیر شد. ترامپ در توجیه خروج از این پیمان گفت دولتش به جای پیمان‌های جمعی، از این پس به دنبال پیمان‌های تجاری دو جانبه با کشورهای مختلف خواهد بود؛ زیرا این نوع پیمان‌ها به آمریکا اجازه می‌دهد تا در صورتی که دولتی رفتار نادرستی انجام داد، به سرعت طی ۳۰ روز به پیمان تجاری خود با آن کشور خاتمه دهد. جوابی که بیانگر بی¬سوادی و بی¬خبری آقای ترامپ از بازرگانی بین¬المللی بود و هیچ‌گاه منتقدان را قانع نکرد؛ زیرا منتقدان معتقدند خروج از پیمان‌های مذکور می‌تواند روند جهانی‌شدن در دهه‌های اخیر را معکوس کند. ترامپ با این اقدام نشان داد که «هنر معامله» را آن طور که باید نمی داند؛ یا حداقل در عرصه بین¬الملل. در توافق¬نامه¬های بین کشورها مخصوصاً توافقات چند جانبه آنچه که موجب شکل گیری و تداوم پیمان‌ها می¬شود، اعتقاد و التزام کلیه طرفین به مصالحه و بده بستان است. اصولاً تا شما چیزی ندهید، چیزی هم به دست نخواهید آورد.

این یک اصل اولیه و البته حیاتی در تجارت بین الملل است و بدون رعایت آن شما در هیچ معامله ای کاری از پیش نخواهید برد، حتی در پیمان‌های دوجانبه. ترامپ در این زمینه با انتقادات زیادی مواجه بوده است. کسب‌وکارهای بزرگ معتقدند که اقدامات ترامپ باعث تضعیف توانایی آنان در فروش کالاهایشان به مصرف‌کنندگان می‌شود. از سوی دیگر جمهوری‌خواهان نیز مدت زمان طولانی از تجارت آزاد حمایت کرده‌اند ولی در حال حاضر خود را میان ترامپ و جمعیت بازرگانان گرفتار می‌بینند. ترامپ خواستار حمایت از کسب و کار داخلی است؛ ولی تجار معتقدند، موضع ترامپ به دور از درک صحیح نقش فناوری‌های‌ نوین و جهان به‌هم ‌پیوسته اقتصادی امروز است. به نظر آنان امروز محصولات ساخت آمریکا در داخل‌ ایالات¬متحده، بدان خاطر ارزان‌تر به فروش می‌رسند که در خارج از آمریکا با قیمتی کمتر تولید می‌شوند و امکان‌پذیری این امر به دلیل امضای قراردادهای تجاری مشابه ترانس پاسیفیک بوده است.

سرعت ترامپ در خروج از TPP اجازه نداد که آمریکا از مواهب و مزایای اقتصادی آن منتفع شود؛ بنابراین بدلیل آن‌که این پیمان اثر موثری در اقتصاد آمریکا نداشته است، تاثیر فوری بر زندگی شهروندان آمریکایی نخواهد گذاشت. با این حال، واقعیت آن است که ایالات متحده با تصمیم اخیر خود، روابطش با کشورهایی که ۴۰ درصد از سهم اقتصاد جهانی را به خود اختصاص می‌دهند، تحت تاثیر قرار داده و امتیاز آن را به سایر رقبا تقدیم کرد.

ژاپن و ۱۰ کشور دیگر، پیمان ترانس پاسیفیک را که قبل از این TPP نامیده می شد، بعد از خروج آمریکا از آن، نام آن را به CPTPP تغییر دادند.

شاید آن موقع که ترامپ فرمان خروج از TPP را امضاء می کرد، بهترین سناریو برای آمریکا آن بود که چین در پیمان ترانس پاسیفیک حضور نداشت اما دنیا منتظر شما نمی¬ماند. هیچ کس نمی-تواند اجبار کند که سایر کشورها همیشه منتظر آمریکا بمانند. به دنبال دستور دونالد ترامپ مبنی بر خروج آمریکا از این توافقنامه، نمایندگان استرالیا و نیوزلند اعلام کردند که امیدوار هستند تا با ترغیب چین و سایر کشورهای آسیایی به‌منظور پیوستن به پیمان شراکت تجارت آزاد فرا اقیانوسی (تجارت ترانس پاسیفیک)، این توافقنامه را نجات دهند. نخست‌وزیر استرالیا گفت: «بدون شک عدم حضور آمریکا در این توافقنامه یک ضرر بزرگ محسوب می‌شود اما خروج آمریکا از حضور در پیمان شراکت تجارت آزاد فرا اقیانوسی به معنی خارج شدن ما از این مسیر نیست و مطمئنا احتمال پیوستن چین به آن وجود دارد».

بسیاری از کارشناسان معتقدند خروج آمریکا از پیمان ترانس پاسیفیک، می‌تواند بیشترین سودمندی را برای پکن به همراه داشته باشد زیرا با شروع جنگ تجاری بین چین و آمریکا، پکن برای اینکه بتواند در برابر آمریکا ایستادگی کند، این موضوع را در دست بررسی قرار داد و مقام‌های دولت چین رایزنی های بیشتری درباره ورود به این توافقنامه به عمل آورده و نسبت به آن جدی‌تر شدند. در گرماگرم یک نبرد سنگین، ترامپ یک هدیه گرانبها به طرف مقابل تقدیم نمود.

او حساس ترین خاکریز نیروهای خودی را دودستی تقدیم نیروی متخاصم کرد. درحالی‌که آمریکا در تلاش است تا چین را در عرصه اقتصادی و تجاری منزوی کند، پیوستن به TPP می¬تواند با گسترش روابط تجاری پکن با سایر کشورها، مجاری تازه¬ای برای تنفس اقتصاد پکن پیدا کند. این امر را میتوان در سی و پنجمین اجلاس سران ۱۰ کشور (مالزی، اندونزی، سنگاپور، فیلیپین، برونئی، میانمار، کامبوج، لائوس، ویتنام و تایلند) عضو اتحادیه جنوب شرق آسیا «آ.سه. آن» که نوامبر 2019 در بانکوک، پایتخت تایلند برگزار شد، مشاهده کرد.

اجلاس این دوره در شرایطی آغاز شد که کشورهای منطقه از جمله چین، ژاپن و کره جنوبی برنامه‌های مختلفی را در دستور کار اجلاس قرار دادند. اعتماد سیاسی متقابل و حراست از ثبات منطقه و همچنین تقویت همکاری اقتصادی از جمله موضوعاتی بود که کشورهای چین، کره جنوبی و ژاپن و اعضای «آ.سه. آن» در جلسات حاشیه‌ای اجلاس سران و کمیته های مخصوص، درباره آن‌ها بحث و تبادل نظر کردند. چین همچنین با کشورهای این منطقه از جمله کره جنوبی و ژاپن در این اجلاس برای امضای پیمان مشارکتی راهبردی اقتصادی جامع موسوم به «آر.سی.یی.پی» به رایزنی پرداخت. قصد پکن این است این پیمان را جایگزین پیمان فرامرزی اقتصادی آسیا و اقیانوس آرام کند. موضوع امضای این پیمان که چین مشوق آن است، در این روزها به بحث اساسی در میان اعضا تبدیل شده است. بیشتر کشورهای منطقه و اعضای «آ سه آن» از این پیمان حمایت کرده اند. کره جنوبی، چین، هند، ژاپن، آ.سه. آن، نیوزیلند و استرالیا از جمله اعضای این پیمان خواهند بود. پیمانی که می‌تواند یک منطقه تجارت آزاد با 3 میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر را پوشش دهد، ارزش رشد تولید ناخالص داخلی کشورهای عضو این پیمان، ۴۹ هزار و

۵۰۰ میلیون دلار خواهد بود که معادل ۳۹ درصد از کل تولید ناخالص داخلی دنیا به حساب می‌آید.

خروج از توافق پاریس

پیمان پاریس در 12 دسامبر¬۲۰۱۵ در پایتخت فرانسه حاصل شد و ۱۹۴ کشور آن را امضا کرده¬اند و بیش از ۱۶۰ کشور به طور رسمی به آن پیوسته¬اند. هدف از این پیمان که زیر نظر سازمان ملل متحد بسته شده است، کاهش قابل ملاحظه گازهای گلخانه‌ای و تلاش برای نجات کره زمین از مشکلات زیست محیطی است. براساس آن، کشورهای امضاء کننده متعهد شدند برای جلوگیری از افزایش دو درجه¬ای دمای هوای کره زمین، از حجم گازهای گلخانه ای تولیدی خود بکاهند.

یک جمله طنزآمیز منسوب به ترامپ هست که زمستان ۲۰۱۳ توئیت کرده بود: «اون بیرون یخبندانه، پس این گرمایش جهانی که می¬گن کدوم گوریه؟» با رئیس‌جمهور شدن چنین فردی، کشور آمریکا به رهبری دونالد ترامپ تنها کشوری است که در اول ژوئن ۲۰۱۷ (۱۱ خرداد ۱۳۹۶) از این قرارداد خارج شده است. توجیه ترامپ برای خروج از این پیمان، ضرر اقتصادی کشورش بود و اینکه تلاش کشورها برای دستیابی به اهداف این پیمان بیهوده بوده و آن‌ها قادر به دستیابی به اهداف این توافق¬نامه نخواهند بود. خروج آمریکا از این پیمان زیست محیطی در حالی صورت می¬گیرد که این کشور سال‌هاست جزء بزرگ‌ترین تولیدکننده‌های گازهای گلخانه¬ای جهان محسوب می¬شود. بسیاری از دولتمردان و رهبران جهان، همچنین فعالان محیط زیستی و دانشمندان این حوزه، تلاش کردند تا دونالد ترامپ را قانع کنند تا کشور آمریکا در این توافق بماند؛ اما ترامپ رشته همه طرفداران محیط‌زیست را پنبه کرد و از این پیمان بین¬المللی خارج شد. جان کری وزیر خارجه سابق آمریکا در این باره گفت: «این یکی از خودخواهانه¬ترین و بی¬خردانه¬ترین و گامی خود تخریبی است که در تمام طول عمر خود شاهد آن بوده¬ام».

خروج از یونسکو

در آذرماه ۱۳۹۶ (نوامبر 2017) ترامپ دستور خروج از سازمان یونسکو یا «سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد» را صادر کرد. سازمان یونسکو که یک سازمان عام‌المنفعه بوده و زیر نظر سازمان ملل متحد اداره می‌شود؛ سازمانی غیر سیاسی است. البته دونالد ترامپ اولین رئیس‌جمهور آمریکا نیست که از این سازمان خارج شده است. پیش از این نیز در دهه ۱۹۸۰، این کشور از این سازمان خارج و در سال ۲۰۰۳ دوباره به آن بازگشته بود.

جالب آنجا است که ترامپ، دلیل خروج خود از این سازمان را رسماً حمایت از اسرائیل عنوان کرد. اسرائیل نیز با استقبال از این اقدام، بلافاصله پس از آمریکا، از این سازمان خارج گردید. هرچند برخی کارشناسان دلیل این امر را فرار آمریکا از بدهی‌های این کشور به سازمان یونسکو می‌دانند که اکنون به میلیون‌ها دلار می‌رسد. البته به دلیل عدم تسویه حساب، نفوذ آمریکا در این سازمان نیز به شدت رو به کاهش بود.

خروج از توافق نیویورک

پیمان مهاجرتی سازمان ملل موسوم به پیمان نیویورک که در سال ۲۰۱۶ و با همراهی اغلب کشورهای عضو سازمان ملل بسته شده است؛ کشورهای امضا کننده را متعهد می‌سازد که حقوق پناه‌جویان را رعایت، محل اقامت را فراهم و دسترسی آنان به تحصیلات و شغل را تضمین کنند.

دونالد ترامپ که حتی پیش از پیروزی در انتخابات، از اخراج گسترده مهاجرین سخن گفته بود؛ در آذرماه ۱۳۹۶، از این پیمان خارج شد و پس از آن نیز اقداماتی گسترده برای اخراج مهاجرین از این کشور و همچنین فشار بر روی بسیاری از پناه‌جویان را آغاز کرد. امری که حتی در داخل این کشور نیز با اعتراضاتی گسترده مواجه شد.

خروج از برجام

اگر فقط خروج از برجام را در بیلان کاری ترامپ قرار دهیم، به تنهایی کافیست تا او را یک پیمان‌شکن تمام عیار بنامیم. ترامپ از توافقنامه¬ای خارج شد که کارشناسان هفت کشور در طول چندین سال متمادی به مدت هزاران ساعت بر روی بندبند آن مطالعه، بحث و گفتگو کرده بودند ویک دنیا منتظر تصویب آن بودند. برجام معاهده ای بین‌المللی و حاصل ۱۰ سال تلاش و رایزنی دیپلماتیک بود و رسمیت آن نیز توسط شورای امنیت سازمان ملل تایید شد. با این حال ترامپ پس از چند بار امضای تمدید این قرارداد، تهدید خود پیش از انتخابات را اجرایی و هشتم ماه می ۲۰۱۸ (۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷) از این معاهده خارج شد. امری که با اعتراض شدید دولت‌های دیگر امضاء کننده آن مواجه گردید.

ترامپ در اولین سخنرانی¬اش در مجمع عمومی سازمان ملل گفت: «این توافق هسته‌ای باعث شرمندگی آمریکا است و آمریکا هرگز در قرارداد یک‌ طرفه‌ای که هیچ سودی برای این کشور نداشته باشد باقی نخواهد ماند». او در حالی از این توافق بین¬المللی خارج شد که بسیاری از سیاست¬مداران سابق و صاحبنظر آمریکا حتی وزیر امور خارجه خودش رکس تیلرسون، اشتباه بودن این کار را به او متذکر شده بودند. تیلرسون به ترامپ تأکید کرده بود که سازمان انرژی اتمی نه فقط یک بار بلکه چندین بار مکرر، پایبندی ایران را به برجام تأیید کرده است، بنابراین در صورت خروج بی¬بهانه آمریکا از این توافق، تمام دنیا ما را سرزنش خواهند نمود.

جالب آنجا است که ترامپ پس از این عهدشکنی، مدعی شد که حاضر است تا با دولت ایران پیرامون یک توافق جدید گفتگو کند. توافقی که مشخص نیست بر چه مبنایی باید سایر طرفین این قرارداد باور کنند که آمریکا به آن متعهد خواهد ماند. امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه در دفاع از برجام و با کنایه از سخنان ترامپ، جواب او را در همان مجمع داد و گفت: «امروز پشت کردن به این توافق بی¬آنکه در برابر آن پیشنهادی ارائه شود، یک اشتباه سنگین و عدم پایبندی به آن بی‌مسئولیتی خواهد بود زیرا این توافق مفید و برای صلح ضروری است».

خروج از شورای حقوق بشر

دولت آمریکا همواره خود را سردمدار حمایت از حقوق بشر اعلام کرده است؛ اما ترامپ در 20 ژوئن 2019، به دلیل حمایت مجدد از رژیم صهیونیستی، تصمیم گرفت از شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد خارج شود. این شورا که جایگزین کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد شده است، فرصتی است برای پیگیری موارد نقض حقوق بشر در جهان.

ایالات متحده آمریکا تا زمانی که این شورا موارد ادعایی نقض حقوق بشر در کشورهای غیر متحد این کشور را بررسی می‌کرد، از این شورا حمایت نمود؛ اما به محض آن‌که فشارهای این نهاد بر روی رژیم صهیونیستی آغاز شد، به دستور ترامپ، ایالات متحده از این شورا خارج و به شدت به آن حمله کرد؛ و بدین ترتیب یک دوگانگی رفتاری از آمریکا در مقابل چشم جهانیان به نمایش درآمد.

نیکی هیلی نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد با سرزنش این سازمان مدعی شد که این سازمان بیش از آن‌که دولت‌های ایران و سوریه را محکوم کند، حکومت اسرائیل را محکوم کرده و این برای آمریکا پذیرفتنی نیست. در عین حال هیلی مدعی شد که قوانین و ساختارهای این سازمان بایستی اصلاح شود تا آمریکا به این شورا بازگردد. این اظهارات، بیانگر نفوذ بی‌چون‌وچرای لابی صهیونیست و اثرگذاری آن بر تصمیمات شخص اول آمریکاست. توصیه ¬دوستان یهودی ترامپ، سرانجام او را به ورطه خروج از شورای حقوق بشر و سازمان یونسکو، دو نهاد غیر سیاسی و بشردوستانه سازمان ملل کشاند.

خروج از پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد

پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد (که در اصل میان برد و کوتاه برد است) در سال ۱۹۸۷ بین ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی امضاء و در سال ۱۹۸۸ اجرایی شد. این پیمان موجب نابودی همه موشک‌های هسته‌ای و متعارف کوتاه برد و سکوهای پرتاب آن‌ها (فاصله ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلومتر) و میان‌برد (فاصله ۱۰۰۰ تا ۵۵۰۰ کیلومتر) به غیر از موشک‌های دریایی شده و تولید آنها را ممنوع کرد. در بحبوحه جنگ سرد و مسابقه تسلیحاتی بین دو ابرقدرت شرق و غرب، این پیمان جلوی تشدید تنش¬ها را گرفت و حجم عظیمی از منابع مالی را بجای ساخت موشک هسته ای، به سمت توسعه اقتصادی، کشاورزی و عمران و آبادانی سوق داد.

اوائل سال 2019 آمریکا و ناتو، روسیه را به نقض این پیمان متهم کردند و گفتند این کشور موشکی با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای و با برد بیش از ۵۰۰ کیلومتر تولید کرده است. روسیه این ادعا را رد کرد. این موشک «729M9» نام دارد (نام آن در ناتو SSC-8 است) و آمریکا می‌گوید اسناد و مدارکی در اختیار دارد که نشان می‌دهد روسیه دست به تولید چنین موشکی زده است.

گویا انکار روسیه مؤثر واقع نشد و در نهایت مورخ دوم اوت ۲۰۱۹ میلادی (۱۱ مرداد ۱۳۹۸) آمریکا بنا به فرمان ترامپ رسماً از پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد خارج شد.

اگر چه ترامپ به بهانه عدم پایبندی روسیه، از این معاهده خارج شد، اما واقعیت آن است که ترامپ در خروج از این پیمان دو هدف عمده را دنبال می¬کند. اول اینکه در سطح داخلی، با توجه به وضعیت سیاسی جامعه آمریکا، ترامپ از زمان پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری، همواره با این اتهام روبرو بوده که با روسیه روابط مشکوکی داشته و این روس‌ها بوده‌اند که در انتخابات دخالت و از ترامپ حمایت کرده و موجب راه‌یابی او به کاخ سفید شده‌اند. در نتیجه ترامپ برای رفع اتهام از خود، به دنبال آن بود که با یک حرکت بزرگ ضد روسی، بخشی از اتهامات را رفع کند. تا اندکی از فشار دموکرات‌ها و افکار عمومی بکاهد.

عامل دوم به نوع نگاه ترامپ به اروپا و سیاست او برای تحت‌فشار گذاشتن اروپایی‌ها برمیگردد.

خروج آمریکا از این پیمان به نوعی موجب افزایش قدرت نظامی روسیه می‌شود و به زعم ترامپ، این اروپایی‌ها هستند که در درجه اول از افزایش قدرت روس‌ها مورد تهدید قرار می‌گیرند.

به عبارت دیگر آمریکا با خروج از این پیمان، متحدان اروپایی خود را در برابر افزایش قدرت نظامی روسیه تنها گذاشت. این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که ترامپ از زمان مبارزات انتخاباتی و سپس قرار گرفتن در جایگاه ریاست جمهوری، همواره بر این بحث تأکید کرده که در سال های پس از جنگ جهانی دوم، اروپایی‌ها از لحاظ امنیتی در پناه آمریکا قرار گرفته اند اما هیچ‌گاه بهای لازم را برای برخورداری از امنیت به آمریکا نپرداخته اند؛ بنابراین اروپاییان در مجاورت روسیه خطرناک، ناگزیر خواهند شد برای تقویت امنیت خود در برابر مسکو، همچنان سیاست پیروی از واشنگتن را در پیش گیرند.

و اما اولین نتیجه این اقدام ترامپ، عمیق‌تر شدن شکاف بی-اعتمادی اروپائیان به متحد آمریکایی¬شان است. اروپائیان که هر چه سعی کردند ترامپ را از این تصمیم منصرف کنند، موفق نشدند و عاقبت با باج¬خواهی او مواجه شدند. لذا به درستی این تصمیم خویش بیشتر مطمئن شدند که خودشان باید ارتش مستقل و واحد داشته باشند و امنیت خود را از آمریکا گدایی نکنند.

دومین نتیجه این اقدام ترامپ، شکل‌گیری یک رقابت تسلیحاتی جدید میان آمریکا، روسیه و چین می باشد.

پاول فلگنهاوئر، تحلیل¬گر مسایل نظامی روسیه به خبرگزاری فرانسه گفته است با پایان یافتن این پیمان، ما شاهد تولید و توسعه سلاح‌های جدید خواهیم بود؛ که البته چند ماه از این پیمان‌شکنی ترامپ نگذشته، صحت تحلیل فلگنهاوئر اثبات شد. هر دو کشور آمریکا و روسیه در این مدت کوتاه موشک‌های مختلفی را از کلاسهای ¬متفاوت آزمایش کردند. به نظر می¬رسد پس از 30 سال آرامش، دوباره قرار است جهانیان سایه سنگین جنگ هسته¬ای را بالای سر خود احساس کنند.

خروج از پیمان موددت

پیمان مودت، روابط اقتصادی و حقوق کنسولی که به طور اختصار با نام‌هایی چون «عهدنامه مودت» یا «پیمان دوستی» نیز شناخته می‌شود، در 15 اوت 1955 (۲۳ مرداد ۱۳۳۴) میان ایران و ایالات متحده آمریکا منعقد گردید و هدف آن، حفظ مناسبات دوجانبه، گسترش همکاری‌های تجاری و ساماندهی روابط کنسولی عنوان شد.

وزیر خارجه آمریکا سوم اکتبر 2018 (12 مهر 1397) در واکنش به رای دادگاه لاهه گفت دولت ترامپ کاری که ۳۹ سال از موعد انجام آن گذشته را انجام خواهد داد و پیمان مودت با ایران را فسخ خواهد کرد.

و اما رای دادگاه لاهه چه بود؟ موضوع از این قرار است که ایران در شکایتی که در دیوان بین‌المللی دادگستری موسوم به دادگاه لاهه علیه آمریکا تنظیم کرده، برای اثبات غیرقانونی بودن تحریم‌های دولت آمریکا، به این پیمان استناد کرد و دادگاه لاهه نیز در رای موقت، برخی تحریم‌ها و محدودیت‌های تجاری آمریکا علیه ایران را مغایر با بندهایی از این پیمان خواند. دادگاه لاهه در رای موقت تصریح کرده، تحریم‌ها و محدودیت‌های تجاری اخیر آمریکا علیه ایران، می‌تواند ناقض مفادی از پیمان مودت میان دو کشور باشد.

کاملاً روشن و مبرهن است که تصمیم آمریکا برای خروج از پیمان موددت، صرفاً برای فرار از تبعات حقوقی نقض پیمان مودت با ایران و پرهیز از اجرای حکم موقت دادگاه لاهه در رفع برخی تحریم‌ها و محدودیت‌های تجاری علیه این کشور، از جمله در زمینه اقلام دارویی، مواد غذایی و قطعات یدکی هواپیما صورت گرفته است.

این اظهارنظر به سرعت با واکنش گسترده‌ای در میان مقامات و رسانه‌های جهان مواجه شد تا آنجا که محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، نیز در یک پیام توییتری نوشت: «دولت آمریکا برجام که توافقی چندجانبه بود و در قطعنامه ٢٢٣١ شورای امنیت گنجانده شده بود را به بهانه تلاش برای دستیابی به معاهده‌ای دوجانبه با ایران لغو کرد و امروز این رژیم قانون‌گریز از یک معاهده واقعی (دوجانبه) با ایران هم خارج شد!»

گفتنی است بعد از انقلاب 1979 ایران، اولین بار آمریکا بود که در ماجرای تسخیر سفارت آمریکا به این پیمان استناد کرده و در دادگاه قضایی بین‌المللی علیه ایران طرح دعوی کرده و مدعی شد که تهران با بازداشت دیپلمات های آمریکایی تبصره دوم  بند چهار این پیمان را زیر پا گذاشته است. در آن زمان دادگاه بین‌المللی علیه ایران رأی داد. ولی حالا که همان وضعیت برای ایران پیش آمده، آمریکا خیلی راحت و بلافاصله به طور یک‌جانبه پیمان را فسخ کرد.

علاوه بر اینها ترامپ تعدادی دیگر از معاهده¬های بین المللی را تهدید به ترک نموده و آنها را در صف انتظار خروج قرار داده است که از میان می¬توان به پیمان بین‌المللی تجارت اسلحه - قرارداد تجارت آزاد آمریکای شمالی موسوم به نفتا - پیمان تسلیحاتی استارت - سازمان تجارت جهانی - پیمان آسمان‌های باز، اشاره نمود.