پروفسور چائلار اوزدمیر استاد دانشگاه ساکاریا در مقاله ای با عنوان  اثرات احتمالی ویروس کووید-19در بازار و نیروی کار، به بررسی تاثیرات ویروس بر اقتصاد کشورها و اینکه چه افراد و جوامعی در شرایط بحرانی فعلی، آسیب پذیرتر هستند و چه باید بکنند، پرداخته است.

پایگاه خبری و تحلیلی ایران زمین- ویروس کووید-19با سرعت در حال گسترش است و هر روز نقطه جدیدی را بر روی کره زمین مورد هدف خود قرار می دهد. ابتدا سلامتی انسان ها و سپس اقتصاد کشورها را تهدید کرده و به سوی نیستی سوق می دهد. در واقع باید از هم اکنون به فردای بدون کرونا اندیشید. هرچند در حال حاضر زنده ماندن انسان ها و گذر از بحران ساخته شده توسط ویروس کووید-19 با کمترین تلفات، هدف اصلی همه دولت ها ست اما تاثیرات این ویروس در اقتصاد کشورها  هر چند هنوز کاملا اشکار نشده اما بقدری مخرب و فراگیر خواهد بود که به اعتقاد برخی از اقتصاد دانان تا بحال و در هیچ مقطی شبیه به آن مشاهده نشده است. برای دانستن آنچه ممکن است در آینده ای بسیار نزدیک با آن مواجه شویم، باید سراغ اهل فن و کسانی که قادر به پیش بینی درستی از وضعیت اقتصاد دنیا در چند ماه آینده هستند، برویم.

ویروس چگونه بر بازارها تأثیر می گذارد؟

پروفسور چائلار اوزدمیر استاد دانشگاه ساکاریا در خصوص تاثیرات ویروس بر اقتصاد کشورها و اینکه چه افراد و جوامعی در شرایط بحرانی فعلی آسیب پذیرتر هستند و چه باید بکنند، در مقاله ای با عنوان اثرات احتمالی ویروس کووید-19در بازار و نیروی کار که در سایت رسمی دانسگاه ساکاریا منتشر شده، می گوید:

در سال های اخیر گزارش های زیادی در مورد چگونگی تأثیر ویروسها بر اقتصاد منتشر شده است که شاید مهم ترین و قابل توجه ترین آن ها گزارشی است با عنوان تاثیرات شیوع جهانی ویروس بر اقتصاد که در تاریخ 26 فوریه توسط پارلمان اروپا منتشر شد.

با توجه به اینکه سیستم های خرید و فروش رو در رو هنوز در تمامی دنیا فعال هستند، ویروس به جز فعال تر کردن خرید آنلاین از طریق اینترنت، باعث کاهش قابل توجه سرعت در اقتصاد شده و تمامی هشدارها و تدابیر به کار گرفته شده در چارچوب اقدامات پیشگیرانه، سبب شد تا اقتصاد پویا و فعال رنج قابل توجهی متحمل شود. تعطیلی فروشگاه ها، بازارها، رستوران ها و حتی مراکز خرید، تاثیر منفی بر جریان گردش زنده پول و جابجایی محصولات گذاشت و تولید محصولاتی که مصرفی نداشته و فروخته نمی شوند نیز متوقف شد. این پدیده حتی اگر موقتی نیز باشد، بازهم سبب کاهش پتانسیل وقدرت تولید، محدود شدن فرصت های استخدام و افزایش بیکاری می شود که هنوز به طور رسمی آماری در مورد آن ها منتشر نشده است.

در واقع فعلا اقدامات و تدابیری موقتی برای کاهش تاثیرات اخراج و بیکاری ها می توان در نظر گرفت زیرا بعد از سپری کردن مدتی که درحرکت بازار تاخیر ایجاد شده بود و جان گرفتن دوباره اش هم چنین مشاهده این که چه تعداد از کسانی که به طور موقت اخراج شده بودند، مجددا به سر کارشان برگشته اند و آمار منتشرشده رسمی در مورد بیکاری، قادر به بررسی و گفت و گو در این مورد خواهیم بود.

بحران ویروسی (اقتصادی) چگونه بر بازارهای جهانی کار تأثیر خواهد گذاشت؟

در 18 مارس 2020 گزارشی با عنوان "کووید-19 و تجارت جهانی: تأثیرات و پاسخها" توسط سازمان جهانی کار منتشر شد. پروفسور اوزدمیر با استناد به برداشت هایش از این گزارش و با توجه به کاهش رشد تولید ناخالص جهانی، 3 سناریوی متفاوت برای وضعیت بیکاری در جهان پیش بینی کرده است:

1: سناریوی ضعیف (حالت خوش بینانه )

در اثر کاهش در حدود 2٪ رشد تولید ناخالص داخلی جهان، رقم بیکاری جهانی بین  3.5 تا 7 میلیون نفر تخمین زده می شود.

2: سناریوی میانه ( حالت معمولی )

در چنین وضعیتی، آمار بیکاری جهانی بین 7/7 تا 18.3 میلیون نفر خواهد بود.

3: سناریوی قوی ( حالت بدبینانه )

در سناریوی بالا ، تخمین زده می شود که اگر رشد تولید ناخالص داخلی 8٪ کاهش یابد، با توجه به تاثیرات مخرب جدی که دارد، رقم بیکاری جهانی بین 13 تا 36 میلیون نفر (متوسط ​​24.7 میلیون) می تواند باشد.

همچنین دراین گزارش، شورای جهانی سفر و گردشگری هشدار داده که کاهش 25 درصدی مسافرت های انجام شده در سال 2020 تا به اینجا، نسبت به سال گذشته در همین موقع، بسیار نگران کننده بوده و موجب می شود تا میلیون ها نفرکه در بخش خدمات اشتغال داشتند با بیکاری مواجه شوند.

وی به منظور دستیابی سریع به اقدامات و تدابیری که در خصوص از دست دادن نیروی کار می توان انجام داد، آنها را تحت سه عنوان ذکر کرده است                                                                                                    

حمایت از کارگران در محیط کار، تشویق به انجام فعالیت های اقتصادی و اشتغال زایی، حمایت از مشاغل و درآمد

 این اقدامات شامل گسترش حمایت های اجتماعی، ترویج ادامه اشتغال زایی مانند ( اشتغال کوتاه مدت. اعطای مرخصی های همراه با دریافت دستمزد، سایر یارانه ها) و پرداخت کمک های مالی و کاهش مالیات مشاغل خرد، کوچک و متوسط می باشند. علاوه بر این ها اتخاذ تدابیر مالی و پولی در جهت پشتیبانی از بخش های مشخص اقتصادی و اعطای تسهیلات به آنها نیز توصیه شده است.

  از نظر نیروی کار در جهان چه کسی آسیب پذیرتر است؟

 به نظر اوزدمیر، کارگران موقت بدون درآمد دائمی، افراد سالخورده و سایر کارگران بی سرپرست به ویژه کارگران با مشکلات بهداشتی، جوانان به ویژه زنان شاغل در بخش خدمات، مشاغل آزاد، کارگران موقت و مهاجرین از دیگر کشورها، در معرض خطرات قابل توجهی قرار دارند.  به نظر وی  افزایش روزافزون انواع مختلف اشتغال و گسترش مناطقی که دارای تعداد بیکاران زیادی هستند، نیروی کار را در چنین بحرانی آسیب پذیر می کند. اگرچه سازمان بین المللی کار در جهت حمایت از این ها اقدامات مختلفی انجام می دهد، اما این گروه ها به احتمال زیاد شغل خود را در سیستم اقتصادی فعلی از دست می دهند.

چه کاری می توان انجام داد؟

استاد دانشگاه ساکاریا با اشاره به سه مرحله ای بودن اقدامات و تدابیر لازم درصورت بروز بحران اقتصادی ناشی از شیوع ویروس می گوید:

اولین مرحله، ارائه هر چه بیشتر آگاهی های لازم و موثر به افراد در جهت محافظت خود در برابر ویروس و هر چیزی که ممکن است سلامت وی را به خطر بیندازد  و اتخاذ تدابیر و راه حل هایی در جهت محافظت از افراد مانند اعلام ممنوعیت خروج از خانه و ماندن در قرنطینه، اعلام هشدارها و ایجاد سیستم های تشخیص و درمانی موثر و فراگیر که البته این مورد نیاز به منابع مالی کافی دارد.

مرحله دوم، حمایت از اشتغال زایی و ایجاد درآمد برای نیروی کار وکارفرمایان آن هاست. این کار باعث حفظ میزان بهره وری کارگران و برطرف کردن خسارات مادی آن ها می شود. با توجه به اینکه میزان مصرف به مقدار تولید بستگی دارد، اگر کاهش تولید تحت کنترل نباشد، سبب بروز تورم بالا و هرج و مرج در جامعه می شود.  در صورتی که پشتیبانی مالی از نیروی کار موجب ترویج الگوی مصرف کنترل نشده شود، سیستم قفل شده و بازار آسیب جبران ناپذیری متحمل می شود که از چنین شرایطی احتکار کنند گان و سهامداران انحصاری سود می برند.

در مرحله سوم برای هر بخش و حوزه باید سیاست و برنامه ای خلاقانه، پویا و قابل بررسی تنظیم شود. اهمیت و ارزش گفتگو های اجتماعی افزایش یافته و بر تاثیرات مثبت آن تاکید شود و در نهایت احترام و اعتماد بین افراد جامعه که از اقدامات مهم برای مقابله با این نوع بحران هاست، افزایش یابد.