هفته گذشته ارتش ایران رزمایشی از نوع مشترک را در جنوب کشور برگزار کرد. مراحل اصلی این رزمایش با نام «ذوالفقار 99» از روز پنجشنبه 20 شهریور با مشارکت نیروهای چهارگانه ارتش و قرارگاه پدافند هوایی در پهنه وسیعی از شرق تنگه هرمز و سواحل مکران، دریای عمان تا  مدار 10 درجه شمالی اقیانوس هند (دو برابر وسعت ایران)  اجرا شد که در آن برخی از جدیدترین دستاوردها و تجهیزات بومی، طرح ها و راهکنش های مختلف و متناسب با تهدیدات روز مورد بهره‌برداری و استفاده عملیاتی قرار گرفت.

معمولا ارتش‌ها مانورهای نظامی خود را برای اهداف مختلفی برگزار می‌کنند. اهداف اولیه ارتش ها از مانورهای نظامی، آشنایی یگان ها بالاخص نیروهای جوان با میادین جنگ و تقابل‌های احتمالی، تمرین و نهادینه ساختن هماهنگی میان یگان‌های مختلف آموزش دیده بویژه در عرصه مدیریت صحنه جنگ و فعال‌سازی سامانه فرماندهی و کنترل، بکارگیری و تست عملیاتی محصولات و جنگ افزارهای نوین می باشد.

ولی بی تردید هدف محوری همه رزمایش ها حمایت از امنیت ملی و منافع کشور بوده و نیز حامل پیام‌ها و اهداف سیاسی و نظامی خاص به رقبا و دشمنان بالقوه و بالفعل است که با رونمایی از سلاح‌ها و توانایی‌های نظامی و تاکتیکی جدید در قالب یک قدرت نمایی ملی نمایان می شود.

«رزمایش ذوالفقار 99» را می توان در راستای یک دکترین ثابت و در ادامه رزمایش های اخیر جمهوری اسلامی جهت رویارویی با تهدیدات منطقه ای و فرامنطقه ای ارزیابی کرد. نگاهی اجمالی به رزمایش های اخیر مبین این مطلب می باشد. مانور «ولایت ۹۷» در تاریخ ۲۲ فوریه ۲۰۱۹ که تقریباً در پهنه ای به وسعت مانور ذوالفقار 99 برگزار شد، مانور «پیامبر اعظم ۱۴» در تاریخ ۲۸ جولای ۲۰۲۰ که در منطقه عمومی خلیج فارس انجام شد و همچنین مانور مشترک با چین و روسیه در اواخر سال ۲۰۱۹ که در شمال اقیانوس هند و امتداد دریای عرب و خلیج عمان خارج از تنگه هرمز برگزار شده است.

با توجه به شرایط فعلی خاورمیانه، تمایل ایران به برگزاری مانور در منطقه جنوب کشور و آبهای بین المللی، در چارچوب آمادگی همیشگی تهران جهت پاسخگویی به تهدیدات احتمالی و اصل تقابل با دشمن صهیونیستی از یک سو و ایالات متحده آمریکا از سوی دیگر قابل ارزیابی می باشد.

 رزمایش هایی از نوع «رزمایش ذوالفقار 99» از آن جهت اهمیت پیدا می کنند که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان نظامی، صحنه درگیری احتمالی ایران و آمریکا به احتمال زیاد خارج از خلیج فارس خواهد بود. واشینگتن با درک واقع بینانه از توان موشکی و جنگ الکترونیک ایران به خوبی آگاه است که هر گونه درگیری در خلیج فارس نتیجه فضاحت¬باری را برای این کشور در پی خواهد داشت زیرا هر گونه شناور بر روی آبهای خلیج فارس نقش سیبل را در مقابل موشکهای کروز و بالستیک نقطه زن ایران ایفا خواهد کرد.

بنابراین پرواضح است که آمریکا علیرغم آنچه که نشان می دهد، هرگز در خلیج فارس جنگی را شروع نخواهد کرد مگر آنکه پایش به آن جنگ کشیده شود. «رزمایش ذوالفقار 99» تمرین ارتش ایران برای رویارویی با دشمنی است که فکر می کند پیروز این میدان خواهد بود. در واقع برگزاری مانورهای اینچنینی اشعار می دارد که ایران ضمن اینکه تسلط بر تنگه هرمز را در رأس استراتژی نظامی خود تعریف نموده، این کشور همچنین با پیش بینی شرایط آتی و به منظور سیادت دریایی و صیانت از کشتی های تجاری خویش در شرایط تحریم، در حال برنامه ریزی و آمادگی جهت نبردهای خارج از خلیج فارس می باشد.

نیروی دریایی ارتش ایران با توجه به مأموریتی که (حضور پایدار در آبهای بین المللی) برایش تعریف شده، نقش محوری در این مانور داشته و تاکتیک های بکار رفته در این مانور نیز بر این مبنا طراحی شده بودند. 

استفاده ترکیبی و هدفمند از امکانات نیروهای 4گانه ارتش در قالب عملیات مشترک، و اعمال سیستم «وحدت هدف و فرماندهی» در کنار «طرح ریزی متمرکز و اجرای غیر متمرکز»، تجربه ارزشمندی برای سامانه فرماندهی و کنترل در «رزمایش ذوالفقار 99» به ارمغان آورد.  بهره مندی از ارتباطات چند لایه  و گسترده و استفاده از جوانان در طراحی و اجرای عملیات و نوآوری‌ها در سطوح مختلف از وجوه مهم این رزمایش به شمار می‌رود. حضور نیروهای جوان، زبده و کارآمد در این رزمایش آنقدر پر رنگ بود که بتوان عنوان «رزمایش جوانان» را به آن اطلاق کرد.  برخی از این نیروها اولین بار بود که تجربه عملیاتی در صحنه رزمایش را به دست می‌آوردند و بیلان خوبی را بشرح زیر از خود بر جای گذاشتند:

- یگانهای پهپادی ارتش نسبت به مانورهای قبلی نقش پررنگ تری را در «رزمایش ذوالفقار 99» ایفا کردند. پهپاد رزمی دورپرواز سیمرغ در فاصله بیش از هزار کیلومتر، هدف خود را در عمق دریا با بمب هوشمند و نقطه زن «سدید» مورد اصابت قرار داد. پهپاد سیمرغ با پرواز از پایگاه مبدأ و طی مسافت بیش از هزار کیلومتر موفق به هدف قرار دادن یک فروند شناور سطحی در آب های دوردست شد. 

- پهپاد کمان 12، که ساخت متخصصان نیروی هوایی ارتش می باشد، اولین پرواز رزمی و عملیاتی خود را در این رزمایش تجربه کرد. این پهپاد توانست ماموریت از پیش تعیین شده خود شامل رصد و پایش منطقه رزمایش را با موفقیت به اتمام رساند.

- پهپادهای ابابیل نیروی هوایی ارتش نیز با استفاده از بمبهای هوشمند و نقطه زن «قائم» موفق به انهدام اهداف خود در منطقه رزمایش شدند.

- زیردریایی نیمه سنگین و بومی ایرانی «فاتح» نیز اولین حضور خود را در یک مانور رزمی تجربه کرد. اجرای ماموریت گشت اطلاعاتی و عملیاتی در منطقه عمومی رزمایش و حضور در آب‌‎های دوردست در شمال اقیانوس هند، از جمله عملیات‌هایی بود که توسط زیردریایی فاتح انجام شد. زیردریایی تمام ایرانی فاتح قابلیت شلیک موشک کروز ضدکشتی را دارد، موشک نصب شده بر روی زیردریایی فاتح، نسل جدیدی از موشک نصر است که در پروژه «جاسک2» به نتیجه رسیده و با نمونه های گذشته موشک کروز نصر از لحاظ بُرد و قدرت انهدام نیز تفاوت‌هایی دارد.

- یکی از جذابترین قسمتهای رزمایش، پرتاب‌های موشکی می باشد: پرتاب انواع اژدر از انواع زیردیایی، پرتاب موشک‌های ساحل به دریا و سطح به سطح علیه اهداف شناور سطحی و همچنین موشک سطح به هوا، مورد توجه کارشناسان نظامی و ناظران رزمایش قرار گرفت. 

- ناو موشک انداز نجم با شلیک موشک کروز «نصر» هدف سطحی تعیین شده در دریا را با موفقیت مورد اصابت و انهدام قرار داد.

- شلیک موشک زیر سطح به سطح پروژه «جاسک 2» از زیردریایی غدیر نیز جزء برنامه های رزمایش بود که با موفقیت انجام شد. 

- در مراحل اصلی رزمایش، عملیات انهدام یگانهای سطحی و شناوری دشمن با شلیک موشک کروز «قادر» تمرین شد. موشک کروز «قادر» با شلیک از سایت های موشکی ساحل به دریای نیروی دریایی ارتش، شناور هدف در فاصله  بیش از 200 کیلومتری را با موفقیت مورد اصابت قرار داد.

برآیند بررسی ها و تحلیل این قسمت از رزمایش مبین این واقعیت است که موشک های کروز دریایی که امروزه در اختیار ارتش قرار دارد، از قابلیت های ویژه ای از جمله سرجنگی موثر با قدرت انفجار بالا و اجرای عملیات در محیط جنگ الکترونیک برخوردار می باشند. مقایسه دقت و قدرت انهدام موشک ها نسبت به رزمایش های قبلی، حکایت از بهینه سازی و ارتقاء آنها دارد. 

نیروی دریایی ارتش در این رزمایش نشان داد که با در اختیار داشتن طیف متنوعی از موشک های کروز دریایی در بردهای مختلف، توانمندی اجرای آتش موثر موشکی از سایت های موشکی ساحل به دریا و همچنین یگان های سطحی و زیرسطحی را دارا می باشد. 

- انهدام ریز پرنده دشمن فرضی توسط یگان پدافند، یک محک جدی برای سامانه های این نیرو بود که نیروهای جوان این نیرو با هوشیاری و توانمندی، از پس این آزمون برآمدند. 

اما بدون تردید نقطه عطف «رزمایش ذوالفقار 99» عملیات تهاجمی آبخاکی و اجرای عملیات مشترک بیچینگ (تقرب به ساحل) توسط نیروی دریایی و نیروی زمینی ارتش بود. تکاوران بهمراه تفنگ داران دریایی، عملیات مشترک و پیچیده آبخاکی را در سواحل مکران به صورت دوسویه اجرا کردند. این یک عملیات هجومی و آفندی بود که به منظور تصرف ساحل مدنظر، طراحی و اجرا شد و طی آن تجهیزات شناوری و پروازی نیروی دریایی و نفربرهای دوزیست نیروی زمینی با پشتیبانی جنگنده بمب افکن‌های نیروی هوایی مورد استفاده قرار گرفتند. تخلیه نفربرهای نیروی زمینی توسط ناوهای نیروبر در ساحل به منظور تصرف آن ، از آن حیث حائز اهمیت است که جمهوری اسلامی این عملیات را برای نخستین بار در طول ۴۰ سال گذشته به مورد اجرا گذاشت.

پیاده کردن نیرو در ساحل دشمن در این مرحله از رزمایش و نفوذ به عمق ، به نوعی تغییر نگرش و دکترین نیروهای مسلح ایران را در مواجهه با تهدیدات پیش رو، به نمایش گذاشت. ارتش ایران به دوستان و دشمنان جمهوری اسلامی نشان داد که منتظر رسیدن تهدید نخواهد ماند و در صورت لزوم چنانچه شرایط اقتضاء نماید، «حمله پیشدستانه» را در دستور کار قرار خواهد داد. بدیهی است با چنین دیدگاهی، صحنه نبرد لزوماً محدود به خلیج فارس و سواحل ایران نبوده و جغرافیای وسیعی خارج از خلیج فارس و حتی سواحل دشمنان را در بر خواهد گرفت. 

نگاهی گذرا به حوادث و اتفاقات منطقه ای و بین المللی اخیر، چرایی این تغییر نگرش و رفتار ایران را بیشتر تبیین می کند. در شرایطی که آمریکا با خروج از برجام در اردیبهشت 97 تمامی تحریمهای اتمی را مجدداً علیه ایران به مورد اجرا گذاشته، درآمد نفتی ایران را از 100 میلیارد دلار به 8 میلیارد دلار تقلیل داده است. آمریکا همچنین علیرغم مخالفت اکثریت اعضای شورای امنیت، با توسل جستن به مکانیسم ماشه در قطعنامه 2231 ، ادعا می کند که تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل نیز از 30 شهریور علیه ایران باز خواهد گشت. این کشور با تهدیدات مکرر، سعی در ارعاب سایر کشورها برای همراهی آمریکا در این اقدام ضد ایرانی نموده است. 

مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا، در شرف سفر وزیر خارجه ایران به اروپا، پیشاپیش به کشورهای اروپایی هشدار داده که توافق هسته ای به تاریخ پیوسته و اروپائیان بایستی در اعمال تحریمهای قوی علیه ایران، به آمریکا بپیوندند. آمریکا همچنین یکماه پیش در یک اقدام ماجراجویانه یک محموله نفتی را که از ایران عازم ونزوئلا بود توقیف کرد.

هر چند این محموله فروخته شده بوده و مالکان اماراتی و عمانی آن از آمریکا به دادگاههای بین المللی شکایت کردند، ولی این رفتار قلدرمآبانه آمریکا به معنی راهزنی و دزدی دریایی و بستن تمامی راههای دیپلماسی بر روی ایران تلقی می شود. بنا به اعلام رسانه ها طی هفته گذشته سه نفتکش حامل سوخت مجدداً از بنادر ایران عازم ونزوئلا شده اند. این در حالیست که ایالات متحده تهدید کرده است جلوی هرگونه نفتکش به مقصد ونزوئلا را خواهد گرفت. لذا از نظر ایران این اقدامات یکجانبه گرایانه و فراقانونی، پاسخی درخور را می طلبد و این پاسخ ناگزیر در میدان جنگ سخت خواهد بود.

کما اینکه داغ ترور ژنرال بلند پایه ایران (سردار  قاسم سلیمانی) توسط آمریکائیها هنوز در دل ایرانیها سرد نشده و ایرانیها علیرغم موشکباران پایگاه آمریکایی عین الاسد در عراق، معتقدند هنوز «انتقام سخت»شان را از آمریکا نگرفته اند.

از سوی دیگر خاورمیانه هفته گذشته شاهد اتفاق نادر دیگری نیز بود. امارات متحده عربی پس از سالها پنهانکاری، بالاخره روابط خود را با اسرائیل علنی ساخت. برگزاری «رزمایش ذوالفقار 99»  مصادف با علنی سازی روابط امارات و اسرائیل بود. به عبارتی این رزمایش در ادامه و تبیین مواضع نظام سیاسی ایران در قبال این توافق بود. دولتمردان ایران طی روزهای گذشته گشایش روابط بین امارات و اسرائیل را خیانت بزرگ به جهان اسلام اعلام نموده و به امارات متحده عربی در خصوص باز کردن پای رژیم صهیونیستی به منطقه هشدار دادند.

ارتش ایران در خلال این مانور نظامی موضع  عملی این کشور را در مقابله با دشمن صهیونیستی و طمع‌ورزی‌های آن در منطقه به اثبات رساند. در روزگاری که اعراب آرمان فلسطین را تجارت می کنند، جمهوری اسلامی ایران اقتدار و سیادت خود را به عنوان رهبر محور مقاومت در منطقه به رخ کشید.

تفسیرها و تعابیر رسانه های بین المللی، خواه کارشناسانه و یا مغرضانه نشان از اهمیت و تأثیرگذاری «رزمایش ذوالفقار 99» در صحنه بین الملل داشت. مقایسه چتربازان ارتش ایران با «دیو» از سوی خبرگزاری دویچه وله آلمان، و یا بکار بردن عبارت «رزمایش مهیب و هولناک» توسط روزنامه اکسپرس انگلیس، همچنین گزارش شبکه RTVE اسپانیا از قدرت هواپیماهای بدون سرنشین ایران، نمونه هایی از این برداشت ها می باشد. روزنامه اکسپرس تیتر زد:

«هشدار برای آمریکا!».

کارشناس شبکه RTVE نیز اظهار داشت: ایران قدرت هواپیماهای بدون سرنشین خود را به آمریکا نشان داد و ثابت کرد تهدیدش برای بستن تنگه هرمز واقعی است. 

گر طالب صلحی، آماده جنگ باش.