نقد و بررسی کتاب ضد شورش در افغانستان اثر دکتر ست جی جونز مترجم محمد حسین قربانی زواره

دکتر ست. جی جونز استاد تمام دانشگاه میشیگان با گرایش علوم سیاسی و یکی از اعضای ارشد اندیشکده رند آمریکاست که توانسته طی چند سال گذشته مقالات و کتاب‌های جذاب در خصوص جنگ و شورش در غرب آسیا ارائه دهد. بسیاری وی را انسانی کوشا درزمینهٔ نگارش مقالات و کتاب‌هایی با موضوعات خاص در حوزه علوم سیاسی یاد می‌کنند و معتقدند او نمونه یک پژوهشگر جوان و واقع‌گرا با موضوعات ویژه است. دکتر جونز در کتاب‌های خود به اصول نگارش صحیح و همچنین رفرنس دهی توجه ویژه‌ای داشته و اصولاً اثرات به چاپ رسیده از آن جزء معتبرترین کتب مرجع در دانشگاه معتبر آمریکا و اروپا به شمار می‌رود.

از جذاب‌ترین کتاب‌های به چاپ رسیده از او می‌توان به "قبرستانی برای امپراتوری"،"جنگ داخلی در افغانستان"،"ضد شور در افغانستان" و همچنین "تروریسم چطور به پایان می‌رسد" اشاره داشت. بسیاری از اثرات او با نگاه ویژه‌ای به کنترل درگیرها و جنگ در نقاط مختلف جهان به رشته تحریر درآمده و رئالیسم گرایی یکی از مؤلفه‌های بارز آثار وی به شمار می‌رود. دریکی از نشریات آمریکایی از او به‌عنوان یک "مستند نویس متبحر و جوان" نیز یادکرده‌اند و همکاری طولانی با نیروهای ویژه آمریکایی برای تهیه کتاب ضد شورش برای این دکتر جوان بسیار جذاب و خواندنی است. او حتی به حمله غافلگیرانه طالبان در زمان نگارش کتابش اشاره‌کرده است.
کتاب ضد شورش در افغانستان که درواقع جزء اولین آثار جونز محسوب می‌شود که در ابتدای سال 2011 توانسته جزء پرفروش‌ترین کتاب‌های آمازون نیز باشد و بتواند نگاه بسیاری از خوانندگان به‌ویژه افرادی که علاقه‌مند به وقایع افغانستان و ضد شورش هستند را به خود جذب کند. جونز در زمان تهیه این کتاب تلاش کرده تا واقعیت‌های جامعه افغانستان از گذشته تا ورود نیروهای ایساف را با دقت عمل و ظرافت بسیار زیادی به رشته تحریر درآورده و برای خوانندگان بازگو کند. برخورد دولت‌های گذشته در کشور افغانستان، مقابله با شورشیان، نقش طالبان، بررسی و تحلیل اقدامات نیروهای ائتلاف به‌ویژه ارتش آمریکا ازجمله فصل‌های قابل‌تأمل و جذاب در کتاب ضد شورش در افغانستان است که می‌تواند برای بسیاری از پژوهشگران و دانشجویان علوم سیاسی جذاب و قابل استناد باشد.

در سال 2011 این نویسنده آمریکایی در مصاحبه با یک روزنامه محلی در خصوص کتاب ضد شورش می‌گوید:

«من تلاش کردم تا وقایع افغانستان را با یک نگاه دقیق برای دیگران ارائه دهم و از این کارم خرسندم؛ او در ادامه به نقش طالبان در جهت ناامنی در افغانستان و همچنین اشتباهات عمده سربازان آمریکایی در برخورد با زنان و کودکان افغان می‌پردازد و معتقد است که چنین اشتباهات متعدد باعث شده تا جنگ در این کشور طولانی شود.»

در کتاب ضد شورش در افغانستان به سال‌های بعد از حمله آمریکا و حضور سربازان ائتلاف به این کشور اشاره دارد و در طی فصل‌های متعدد به بسیاری از عملیات‌های موفق و ناموفق نیروهای ویژه آمریکا پرداخته است. به‌عنوان‌مثال در صفحه 48 از کتاب ضد شورش به operation enduring freedom عملیات آزادی پایدار پرداخته و این عملیات را به‌عنوان اصلی‌ترین و کلیدی‌ترین اقدامات آمریکا برای کنترل طالبان و القاعده مطرح می‌کند. او در کتابش به نقش مهم و کلیدی عبدالرشید دوستم، عطاء محمد نور و محمدقاسم فهید برای مقابله با شورشیان می‌پردازد و نقش آنان را برای ایجاد یک دولت متحد مرکزی را مهم و اثرگذار ارزیابی می‌کند. در زمان ریاست جمهوری جورج بوش کتاب ضد شورش و جنگ داخلی به‌طور ویژه در کنگره آمریکا موردبحث و نقد قرارگرفته و بسیاری از سناتورهای جمهوری‌خواه معتقدند بودند که نویسنده اثر تلاش کرده تا نقش ایالات‌متحده را کمرنگ جلوه دهد.
 هرچند جونز در کتابش به‌دقت وقایع جنگ افغانستان را مطرح کرده اما در بسیاری از موارد تنها نگاه کوتاه و مختصری به رویدادهای مسلمانان در شهرهای افغانستان داشته است. عدم توجه به آداب‌ورسوم افغان‌ها و همچنین نگاه تک‌بعدی به موضوعات روزمره ازجمله نقاط ضعف و بحث‌برانگیز در این کتاب به شمار می‌رود. از نکات بسیار بارز در کتاب‌های به چاپ رسیده از دکتر جونز توجه و اهتمام ویژه به فصل‌های تخصصی و موضوعات خاص هست تا از این طریق نگاه خوانندگان را به‌عنوان یک اثر تألیفی فاخر افزایش یابد. بسیاری از آثار چاپ‌شده از ست. جی جونز در قالب گزارش‌های جامع تحلیلی و بر اساس مستندات و منابع مکتوب و همچنین گزارش‌های میدانی تهیه‌شده و می‌توان از آن به‌عنوان یک منبع کاملاً مشخص و قابل استناد نام برد.
کتاب ضد شورش در افغانستان در ایران نیز توانسته به‌خوبی در بین خوانندگان ایرانی به‌خصوص دانشجویان و پژوهشگران علوم سیاسی دیده شود. این اثر توسط محمدحسین قربانی زواره و از طریق انتشارات دانشگاه فرماندهی و ستاد ارتش در قطع وزیری و در هفت فصل در زمستان سال 1396 به چاپ رسیده و در نمایشگاه‌های متعددی نیز با اقبال عمومی بسیار خوبی روبه‌رو شده است.