ایران زمین: دولت روحانی بالاخره قیمت بنزین را شکست و تکلیف را معلوم کرد. اتفاقی که طبق برنامه توسعه و سند چشم‌انداز کشور می‌بایست در دولت دوم احمدی‌نژاد رخ می‌داد ولی به هردلیلی دولت وقت از انجام آن سرباز زد تا مسئولیت آن به روحانی واگذار شود. شهروندان طبق مصوبه اخیر دولت برای هر لیتر بنزین آزاد 30 هزار ریال و برای هر لیتر بنزین سهمه‌بندی شده باید 15 هزار ریال پرداخت کنند. از شب گذشته در فضای مجازی نسبت به این اتفاقات واکنش‌های زیادی نشان داده شده است. برخی اعتقاد دارند که این اتفاق باعث آن شده تا شهروندان با توجه به شرایط اقتصادی خودشان با مشکلات بیشتر معیشتی و اقتصادی مواجه شوند و در مقابل برخی دیگر این اتفاق را یک تصمیم درست در جهت حفظ منافع کشور می‌دانند.

بنزین در ایران ارزان است یا گران؟

یکی از مهمترین سوالاتی که همواره در پس گران شده بنزین مطرح می‌شود، این است که نرخ بنزین ایران در مقایسه با نرخ جهانی آن چه وضعیتی دارد و اساسا ایرانی‌ها هزینه بالایی را صرف سوخت خودروهایشان می‌کنند؟ طبق بررسی‌ها و گزارش‌های جهانی قیمت بنزین در ایران به مراتب ارزان‌تر از قیمت بنزین در سایر کشورهای جهان است. بنابر آماری که در سال جاری منتشر شد، متوسط قیمت جهانی بنزین 16 برابر قیمت بنزین در ایران است. نکته جالب این آمار و گزارش‌ها بر آن است که ایران بین کشورهای نفتی جهان همچون عراق و عربستان نیز بنزین را با قیمت ارزان‌تری به شهروندان خود می‌فروشد. اما با این حال کارشناسان اعتقاد دارند که مفهوم گرانی یا ارزانی بنزین را نمی‌‍توان صرفا بر اساس اعداد و ارقام در نظر گرفت و در این خصوص باید تمامی شاخصه‌ها و مولفه‌ها و عوامل دخیل در بحث سوخت را مدنظر قرار داد.

چرا در ایران قاچاق سوخت رخ می‌دهد؟

ارزان بودن قیمت بنزین نسبت به کشورهای همسایه مهمترین دلیل قاچاق سوخت در کشور است که بعضا حجم و ابعاد بزرگی آن حد و مرزی نمی‌شناسد. بنزین و گازوئیل در شرایط مشابه از مرزها خارج می‌شود که این اتفاق نهایتا منافع ملی کشور را آسیب می‌زند. طبق گزارش‌های اعلام شده، روزانه حدود 10 میلیون لیتر بنزین از کشور به صورت قاچاق خارج می‌شود که هزینه‌ها و خسارات زیادی را به کشور وارد می‌کند. بنابر همین گزارش اعلام شده، اگر نرخ متوسط قیمت بنزین در کشورهای همسایه 94 هزار ریال در نظر گرفته شود، میزان خسارتی که از باب قاچاق سوخت به کشور وارد می‌شود، بالغ بر 374 هزار میلیارد ریال است. عمده مقصد بنزین و گازوئیل قاچاق کشور ، ترکیه ، افغانستان و ارمنستان است که در هر کدام بنزین به ترتیب به قیمت 160، 100 و 150 هزار ریال فروخته می‌شود و فاصله بالای این نرخ‌ها با نرخ داخلی بنزین، قاچاقچیان را به وسوسه انداخته است.

علت اعتراض شهروندان به قیمت بنزین

اما با این همه که بنزین در داخل کشور ارزان است و از دل آن اتفاقاتی مانند قاچاق سوخت را شاهد هستیم، شهروندان نسبت به قیمت بنزین و افزایش آن معترض هستند. اکثر آنان دلیل انتقاد خودشان از افزایش قیمت بنزین را مشکلات اقتصادی و معیشتی می‌دانند. به اعتقاد آنان درآمد آنان به میزانی نیست که بتوانند هزینه سوخت خودروهای خودشان را به راحتی پرداخت کنند. این ادعا در برابر آمار جهانی در قیاس با کشورهای همسایه شاید کمی غیرقابل قبول باشد ولی اگر بخواهیم کنار مولفه قیمت بنزین جهانی، میانگین نرخ دستمزد جهانی را نیز لحاظ کنیم، معادلات کاملا تغییر خواهد کرد. طبق آماری که امسال درباره دستمزد کارگران در کشورهای جهان منتشر شد، میانگین دستمزد ماهانه کارگران ایرانی کمتر از 100 دلار است و این در حالی بوده که کمترین دستمزد کارگران در اروپا مربوط به کشور بلغارستان است که نرخ میانگین این کشور تقریبا 2 و نیم تا 3 برابر ایران است. همین نرخ در کشورهای ثروتمند اروپا مانند انگلستان و فرانسه و بلژیک و .... 15 برابر و یا بیشتر است. بنابراین باید گفت که درصد نرخ سوخت در ایران نسبت به درآمد شهروندان است که قابل قبول نیست.

دلیل افزایش قیمت بنزین

حالا باید این سوال را مطرح کرد که قیمت و نرخ سوخت در کشور ما با توجه به تمامی مشکلات باید چگونه تغییر کند؟ ما از یک طرف با پدیده‌هایی مانند قاچاق سوخت و همین‌طور سرانه بالای مصرف سوخت مواجه هستیم. طبق آمارهای اعلام شده سرانه مصرف سوخت در ایران در مقایسه با کشوری مانند ترکیه 10 برابر بیشتر است و همین عامل باعث می‌شود، هزینه‌های زیادی به کشور وارد شود. ولی فارغ از سرانه بالای مصرف سوخت روزانه ، وضعیت معیشتی شهروندان نیز بعد دیگر ماجراست که باید به آن توجه کرد. علاوه بر این نیز دولت‌ها همه ساله تعرفه‌هایی را برای حمایت از شهروندان به سبب ارزان بودن سوخت تعریف می‌کنند که در نهایت این تعرفه‌ها هزینه‌های کشور را نسبت به درآمدها افزایش می‌دهد. بنابراین باید راهکار دقیقی را در این مسیر سنجید که بی‌تردید از طریق افزایش قیمت سوخت عبور خواهد کرد. قطعا قیمت و نرخ بنزین داخلی به مبلغ 10 هزار ریال و یا حتی 30 هزار ریال مطابق با استانداردهای جهانی نبوده و نیست. آن هم در شرایطی که قیمت یک بطری آب معدنی داخلی 10 هزار ریال یا بیشتر است. دولت‌ها باید به جای پرداخت تعرفه‌های گران‌بها به سبب ارزان ماندن سوخت که در نهایت بخش عمده‌ای از آن به دلیل الگوی نادرست مصرف یا قاچاق از بین می‌رود، می‌بایست ارتقای کیفیت زندگی شهروندان را دنبال کند.

راهکار نهایی چیست؟

راهکار نهایی حل ماجرا بنزین، اصلاح الگوی مصرف سوخت در کشور است که بخش مهمی از آن به اصلاح کیفیت و استاندارد خودروهای کشور برمی‌گردد که البته این بحث تمامی مباحث مرتبط با آن مثل قطعات، کیفیت سوخت، جاده‌ها و اصلاح الگوی درست رانندگی در کشور و .... را شامل می‌شود. بحث بعدی که باید به آن توجه شود، اصلاح نرخ حقوق و دستمزد ماهیانه کارگران و کارمندان است. این مساله تا حدود زیادی به همت دولت‌ها در رشد و شکوفایی و حمایت از تولید داخلی و اشتغال زایی مربوط می‌شود. بحث سومی که دولت‌ها باید در نظر بگیرند، لزوم رعایت و اجرای دقیق قانون است. طبق قانون کشور ، دولت دهم می‌بایست نرخ بنزین را افزایش می‌داد که عدم انجام این اتفاق باعث شد تا این موضوع به دولت یازدهم محول شود که متاسفانه آنان نیز از این مساله شانه خالی کردند تا در نهایت این تصمیم قانونی در سال دوم دولت دوازدهم رخ بدهد و به تعبیری یک موضوع مهم قانونی با تاخیری تقریبا 6 ساله انجام شود و در تمامی این مدت کشور هزینه‌های زیادی را متحمل شود که جبران آن قطعا آسان نخواهد بود.