به گزارش پایگاه خبری، تحلیلی ایران زمین، مبارزه با فساد از جمله مهمترین مباحثی بود که که طی یک دهه اخیر جای ویژه‌ای در ادوار انتخاباتی نیز پیدا کرده است. گسترش تکنولوژی و به تبع آن توسعه فرآیند اطلاع‌رسانی و اطلاعاتی باعث شده تا اخبار اتفاقات و تخلفات خیلی سریع‌تر و راحت‌تر در دسترس عموم قرار بگیرد و همین مساله زمینه آن را فراهم کرده است که واکنش‌های عمومی و اجتماعی به اتفاقات خیلی گسترده‌تر و سریع‌تر از گذشته رخ بدهد. مضاف بر اینکه افزایش سطح آگاهی‌ بخشی شهروندان و دسترسی آنان به مفاد قانونی و اجرایی در نهایت مزید بر علت شده تا «مبارزه با فساد» به یک مطالبه عمومی و جدی جامعه بدل شود.

مساله‌ای که بعضا به دلیل گسترش برخی ناهنجاری‌های اجتماعی و البته قانونی شدت و حدت بیشتری در بستر جامعه‌ گرفته است. تبعیض‌، مشکلات معیشتی و اقتصادی، رشد بیکاری، آسیب‌های اجتماعی، بروز و ظهور مفاسد اقتصادی مانند اهتکار و اختلاس و .... همگی دست در دست هم داده تا موضوع مبارزه با فساد بیش از پیش پررنگ شده و در این میان قوه قضاییه به عنوان متولی اصلی نظارت و حراست از اجرای درست قوانین و مبارزه با تخلفات و مفاسد قبل از همه در معرض انتظارات و مطالبات جامعه قرار دارد. شاید پر بیراه نباشد اگر بگوییم که رویه مبارزه با فساد مهمترین کارنامه هر کدام از رئوسای قوه قضاییه است که از شهید آیت‌الله بهشتی تا امروز آیت‌الله رییسی را مشمول می‌شود.

کارنامه 37 ساله قضایی

ابراهیم رییسی 59 ساله امروز ریاست جایی را عهده‌دار است که تمام دوران بعد از انقلاب کمترین فاصله را با آن داشته است. ابراهیم رییسی از ابتدای عمر انقلاب تاکنون همواره دایره فعالیت‌های خودش را در حوزه قضا و جزا دنبال کرده است و شاید از این حیث او را جز چهره‌های معدودی بدانیم که عموما در میدان ارگ بوده و نقش و جایگاه ویژه خودش را داشته است. 20 ساله بود که دادستان کرج شد و بعدتر با همین سمت به همدان انتقالی گرفت و دادستانی آنجا را برعهده گرفت و بعدا تهران، مقصد دیگری در حوزه وظایف او بود که البته این بار نه دادستان که جانشین دادستانی در پایتخت به فعالیت خودش ادامه داد.

طولی نکشید که او در فاصله کوتاهی دادستان تهران شد و سپس ریاست سازمان بازرسی کل کشور را به سوابق کاری و فعالیت‌های قضایی خود اضافه کرد. دوران ریاست آیت‌الله لاریجانی بر قوه قضاییه شاید یکی از نقاط عطف زندگی رییسی بود؛ روزگاری که تا مرز معاون اولی رییس قاضی القضات پیش‌ رفت و همین جایگاه به نوعی او را در صدر قوه قضاییه تثبیت کرد.

چراکه کارنامه پربار او کاملا مهیای آن بود که رییسی نفر بعدی برای اداره قوه قضائیه باشد، به ویژه اگر به این سوابق دادستان کل ویژه روحانیت، عضویت مجلس خبرگان، تولیت آستان قدس و امام‌زاده صالح (ع) را هم اضافه کنیم.

تجربه جدید در انتخابات ریاست جمهوری

اگر تمامی سوابق رییسی را گرد کاغذ جمع کنیم لاجرم باید اسم او را در لیست نامزدهای ریاست قوه قضاییه آورد ولی در عمل اتفاق به شکل دیگری رقم خورد تا رییسی به جای میدان ارگ راهی میدان فاطمی شده و برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری ثبت‌نام کند. ابراهیم رییسی که کمتر اهل مصاحبه و جدل‌های لفظی سیاسی و جناحی بود به اصرار و توصیه برخی چهره‌ها وبه سبب برخی مشاوره‌ها رسما وارد کارزار انتخابات شد.

این اتفاق شاید از نقاط جالب توجه کارنامه‌ای ابراهیم رییسی باشد. چراکه یک مرد کاملا حقوقی و قضایی پای در عرصه‌ای گذاشت که گویی خودش هم تمایلی به آن نداشت. همچنانکه در مصاحبه‌های انتخاباتی خود کمتر حرف می‌زند و کمتر موضع‌گیری می‌کند. البته برخی در آن دوران اعتقاد داشتند که جاده‌صاف رقابت‌های انتخاباتی او محمدباقر قالیباف بود و رییسی می‌بایست در پس پرده جنگ و جدال‌ها با صلابت وارد کارزار شود.

پیش‌بینی چنین پازلی هم خیلی سخت نبود. مردی که از جنس کارهای سیاسی و جناحی نیست اگرچه  توانست بیشترین رای اخذ شده اصولگرایان طی یک دهه اخیر را مال خود کند ولی شکست خورد. البته بدتر از این شکست، سیاست‌های تبلیغاتی سراسر ایراد مثل زمینه چینی دیدارش با امیرتتلو سبب شد تا کارنامه پربار قضایی او نزد اذهان عمومی کمرنگ شده و در سایه چنین اتفاقاتی قرار بگیرد.

بازگشت به میدان ارگ

البته مشاوران سیاسی رییسی هرچقدر در حق رییسی اشتباه کردند ولی از این حیث خوش‌ شانس بودند که کارنامه رییسی فریادرس آنان شد. او بعد از شکست در انتخابات ریاست جمهوری 96 به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمد و در فاصله‌ای بیشتر از یک سال با حکم رهبر انقلاب بر کرسی ریاست قوه قضاییه تکیه زد؛ جایگاهی که ممکن بود در سایه استراتژی اشتباه در سرنوشت رییسی گم شود ولی نه حمایت اصولگرایان و نه چانه‌زنی‌ها بلکه کارنامه رییسی  مهمترین برگ برنده او در این ماجرا بود.

ریاست متفاوت

آمدن رییسی به قوه قضاییه شروع داستان تحولات در این دستگاه بود. رییسی مانند همه پیشینیان خود از همان ابتدا شعار مبارزه با فساد را سر داد و سخنانی را بر زبان آورد که در مواضع خیلی متفاوت از سخنان انتخاباتی او در سال 96 نبود ولی اتفاق مهم آغاز تحولات و تغییرات بود.

او در مهمترین عزل و نصب‌ها غلامسحین اسماعیلی را به عنوان سخنگوی قوه قضاییه انتخاب کرد و در ادامه نیز سرپرست اداره کل روابط عمومی و تشریفات قوه قضاییه، دادستان تهران، رئیس کل دادگستری فارس، مستشار دادگاه عالی انتظامی قضات، معاونت حقوقی قوه قضاییه، معاون رئیس قوه قضاییه و رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک و مشاور رئیس قوه قضاییه تغییر کردند.

اما شعار مبارزه با فساد بیشتر از این تغییرات از سوی رسانه‌ها و مردم زیر ذره‌بین قرار داشت. از آنجا بود که پرونده‌های جدید در قوه قضاییه کلید خورد. پرونده خودروسازان رسانه‌ای شد و چند نفر مرتبط با این پرونده از جمله نزدیگان وزیر سابق صمت و مدیران ارشد شرکت‌های خودروساز و البته نمایندگانی از مجلس شورای اسلامی دستگیر شدند. علاوه بر این، دستگیری و بازداشت چند تن از مقامات و مسئولان قوه قضایه اتفاق مهم دیگری بود که در همین مدت کوتاه ریاست قوه قضاییه کلید خورد.

صراحت لهجه و رفتار ابراهیم رییسی در دستگیری و بازداشت متخلفان اتفاق مهم دیگری بود که در این دوران رقم خورد. آنچنان که رییس قوه قضاییه بدون هیچ ملاحظه و مصلحت‌اندیشی به صراحت بر حمایت و صیانیت از بیت‌المال و اجرای عدالت حرف می‌زند و در مقابل دست متخلفان ولو برخی مقامات و مسئولان قوه قضاییه را پیش افکار عمومی رو می‌کند؛ آنجا که می‌گوید «در مبارزه با فساد، هیچ خط قرمزی نداریم، در خود قوه قضائیه با مواردی مواجه و متوجه شدیم، رشوه‌هایی اخذ شده است که بهت آور است؛ از آپارتمان‌های ۶۰۰ متری گرفته تا ویلا‌های ۴۰۰۰ متری در شمال که در نوع خود کم نظیر است. البته متهمان بازداشت و اموال نامشروع آن‌ها ضبط شده است.»

دستگیری اکبر طبری، معاون اجرایی ریاست و مدیرکلی امور مالی قوه قضاییه در دوره سابق و بازداشت و بازجویی از 17 نفر در ارتباط با این پرونده یا همین طور دستگیری و بازداشت بیژن قاسم‌زاده بازپرس معروفی که دستور فیلترینگ تلگرام را صادر کرده بود و نیز دستگیری حسن میرکاظمی مرد در سایه پرونده بابک زنجانی و ... همگی اتفاقات مهم و ویژه‌ای بودند که باعث شد تا ابراهیم رییسی که پیشتر در ایام انتخابات به دلیل همان حواشی زیر ذره‌بین انتقادات قرار گرفته بود، جایگاه خودش را دوباره نزد اذهان عمومی پیدا کند.

نکته مهم ماجرا این بود که او به تنهایی اشتباه دیگران در حق خودش را جبران کرد. البته هنوز هیچ چیز به پایان نرسیده است و رییسی باید در ادامه این راه دراز ثابت قدم بماند تا بتواند به قول احمد توکلی، نماینده مجلس ، «فساد سیستماتیک» را در کشور از ریشه بخشکاند.