به گزارش گروه تحلیل و آینده پژوهی پایگاه خبری تحلیلی ایران زمین، ماجرا از دوره ترامپ آغاز شد ؛ وقتی که او از توافق هسته ای خارج شد و گمان کرد که می تواند در چند ماه یا با تحریم شدید اقتصاد ایران را دچار  فروپاشی کند یا سران تهران از سر ناچاری پرچم سفید را بالا ببرند و تسلیم خواسته های فاقد حد یقفش شوند‌.

اما ایران به هر شکل ممکن بر جدی ترین چالش دوران خود فائق آمد و بر اعتراضات اجتماعی ( موسوم به اعتراضات نان ) ایجاد شده ناشی تحریم های کمرشکن ترامپ نیز غلبه نمود.

در نتیجه جمهوری اسلامی پس از شکست ترامپ و روی کار آمدن دولت جدید دموکرات ، خود را در موقعیت یک بازیگر پیروز می بیند که می تواند با استفاده مناسب از ابزارهایی که در اختیار دارد ، منویات خود را بر طرف مقابل دیکته کند.

با جلوس جوبایدن بر صندلی اتاق بیضی کاخ سفید، اعتقاد بسیاری از صاحب نظران این بود که او بلافاصله به توافق هسته ای با ایران بازخواهد گشت زیرا برجام یکی از دستاوردهای دولت باراک اوباما به شمار می رفت و همواره آنان از این معاهده دفاع می کردند. اما مشخص شد جوبایدن نیز راهبرد امتیازگیری حداکثری و پرداخت حداقلی را دنبال می کند و مترصد اینست تا با حفظ ساختار تحریم ها بتواند الگوی برجام را در خصوص سایر مولفه های قدرت جمهوری اسلامی تکرار کند.

اما اینبار اوضاع تا حدود زیادی متفاوت است ؛ زیرا اجماعی در میان نخبگان و خبرگان سیاسی و دولتی ایران ایجاد گشته که تا زمانی که تحریم ها عملا لغو نگشته اند ، ایران نیز تعهدات خود ذیل برجام را انجام نخواهد داد.

جمهوری اسلامی قصد دارد غرب را تهدید کند ؛ به همین منظور جنبه های مادی تهدید را افزایش می دهد ؛ تولید اورانیوم فلزی ، حرکت به سمت غنی سازی ۲۰ درصدی ، تصویب ساخت رئاکتور آب سنگین در مجلس شورای اسلامی و پرتاب ماهواره بر ۳ مرحله ای ، بخشی از وجه جسمانی تهدیدات ایران است و این کشور به عمد آنان را به معرض می گذارد . اما صرف تهدید مادی برای تحمیل خواسته بر طرف مقابل کفایت نمی کند و به همین دلیل ، خروج از پروتکل الحاقی، احتمال حرکت به سمت سلاح اتمی در صورت تداوم تحریم ها توسط مقام رده بالای امنیتی ایران، امکان افزایش سطح غنی سازی تا میزان ۶۰ درصد از سوی رهبر جمهوری اسلامی و تنها بخشی از وجه معنوی تهدیدات ایران با هدف القای ادراک مدنظر خود بر ایالات متحده و غرب است.

نکته مهم اینجاست که بدانیم ایران تا حد زیادی پیک فشار تحریم ها را پشت سر گذاشته و به نوعی نسبت به فشارها واکسینه شده است و به همین دلیل سعی ندارد دیگر کوتاه بیاید .

از طرفی رئیس جمهور جدید آمریکا در داخل و خارج با چالش های بسیاری مواجه است ؛ از عمیق تر شدن گسل های اجتماعی تا مشکلات بهداشتی ناشی از پاندمی کرونا و ایضا ضرباتی که تعطیلی صنعت آمریکا بر نظام سرمایه داری وارد کرده و مشخص نیست تا چه زمانی امتداد یابد .

در زمینه سیاست خارجی نیز باید گفت بایدن فردی تربیت شده در ساختار سیاسی سنتی آمریکاست و قدرت های نظامی و اقتصادی شرقی را خطر درجه اول برای کشورش می داند و بدین دلیل سعی دارد پرونده سایر چالش ها را به نوعی با موفقیت ببندد و با خیال راحت به سمت چین و روسیه شیفت کند .

فلذا نگارنده معتقد است ایالات متحده در دوره جدید به هیچ وجه وارد فاز افزایش تنش و تهدید با ایران نخواهد شد و مقابله با رقیب بزرگتر ( چین ) را ارجح بر تلاش برای کنترل رقیب کوچکتر می داند .

بایدن نیک می داند در دوره ای که آمریکا ۷ تریلیون دلار در خاورمیانه مصرف نمود ، غول شرقی آرام آرام در طی همکاری با غرب توانست تکنولوژی را دریافت نماید و با استفاده نیروی کار ارزان ، انضباط آهنین و مدیریت موفق به رقیبی جدی برای صنعت غرب بدل شود .بنابراین بعید است که اشتباه اسلاف خویش را مرتکب گردد و توان نظامی و اقتصادی کشورش را در این منطقه درگیر و در نتیجه فرسایش دهد.

پس سعی خواهد کرد به شکل ممکن با ایران به تفاهمی پایدار دست یابد لکن در این خصوص موانع مهمی نیز وجود دارد ؛ ابتدا امنیت متحد استراتژیک آمریکا در کرانه مدیترانه یعنی اسرائیل است که به شدت با لغو تحریم های ایران مخالفت می کند و لابی قدرتمند آن نیز در  کنگره و سنا فعال اند تا اجازه ندهند جمهوری اسلامی به منابع مالی خود دسترسی پیدا کند. بازیگران دومی که با لغو تحریم ها مخالفند اعراب حاشیه خلیج فارس هستند که دلارهای آنان از جمله پایه های ثبات اقتصاد و رونق صنایع امریکاست .

البته تفکر حاکم بر دولت فعلی آمریکا نیز دست کمی از آنان ندارد و قصد ندارد تحریم ها را به گونه ای لغو کند که تاثیر قابل توجهی بر اقتصاد ایران بگذارد .

بنابراین به باور راقم این وجیزه آمریکا در برابر ایران با ۲ گزینه روبروست؛ اول این که به فشارهایش ادامه دهد تا به زعم خود ایران را پای میز مذاکره بیاورد . اما تجربه ثابت کرده چنین رویه ای دیگر نتیجه مورد نظر را در پی نخواهد داشت و موجبات حرکت بیشتر ایران به سمت شرق و چین خواهد شد و همچنین برنامه هسته ای ایران را شتاب می دهد؛ رخدادی که غرب به هیچ عنوان نمی تواند آن را بپذیرد .

گزینه دوم نیز اینست که تحریم ها را لغو کند تا اولا ایران به برجام بازگردد و برنامه هسته ای او فریز گردد و زمینه را برای روی کار آوردن نیروهای متمایل به بهبود رابطه با غرب در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ فراهم کند.

پالس های اخیر دوطرف از جمله توافق دولت روحانی با آژانس بین المللی انرژی اتمی و عقب نشینی غرب از صدور قطعنامه در شورای حکام همان نهاد نشان دهنده تمایل به حل مسئله از طریق دیپلماتیک است که اما باید دید آیا در نهایت طرفهای غربی می توانند امتیازات مدنظر ایران را بپردازند ؟

۳ ماه زمان بیشتر باقی نمانده است و بدون تردید تعامل ایالات متحده با اصولگرایان انقلابی به مراتب برای آمریکا سخت تر خواهد بود .