به گزارش ایران زمین، اعتراضات شهروندان عراقی به عملکرد دولت مرکزی در اعتراض به ارایه نامطلوب خدمات اجتماعی، افزایش فساد و نرخ بیکاری و فقر ، فضای کشور را ملتهب کرده است. رسانه‌های خارجی خبر از افزایش شمار کشته‌شدگان در این حوادث داده و گفته می‌شود که در جریان این اعتراضات تاکنون بیش از 56 نفر کشته شده‌اند.

اغلب این معترضان مربوط به مناطق جنوبی و شرقی کشور هستند که بخش مهمی ازا ین اعتراضات نیز در بغداد رخ داده است. پلیس عراق در همان ساعات ابتدایی این اعتراضات برای مهار فضای عمومی پایتخت به صورت اضطراری شرایط حکومت نظامی را اعلان کرد. مقامات دولت مرکزی نیز خیلی سریع از مردم خواستند که به اعتراضات پایان داده و مطالبات خودشان را در قالب مذاکرات و گفت‌وگو به مسئولان اعلام کرده و مسئولان تمامی مطالبات و انتقادات آنان را پیگیری می‌کنند.

اما ادامه این اعتراضات و گسترش دامنه آن سبب شد تا خیلی زود ابعاد بین‌المللی این ماجرا تشدید شود که مهمترین آن ایجاد نگرانی نسبت به آینده و سرنوشت مراسم پیاده‌روی اربعین و البته وضعیت منطقه بعد از خروج داعش و البته عقب‌نشینی رسمی عربستان سعودی در جنگ با یمن بود.

آمارها از بهبود وضعیت اقتصادی عراق می‌گوید

عراق طی عبور از دوران‌های سختی اکنون به یک مرز ثبات نسبی به لحاظ امنیتی و ملی دست پیدا کرده است. آنان داعش و رژیم بعث را پشت سر گذاشتند و اکنون توانسته‌اند در عرصه‌های مختلف داخلی و خارجی به جایگاه قابل قبولی دست پیدا کنند. آنان در مقایسه با کشورهای همسایه خود وضعیت اقتصادی بهتری داشته‌اند. عراق توانسته است نرخ تورم نقطه‌ به نقطه، نرخ رشد اقتصادی، سرانه تولید ناخالص داخلی، نرخ بیکاری وضعیت بغداد به مراتب ازبرخی کشورهای منطقه بهتر است و آنان صرفا در بحث مبازره با فساد اقتصادی و مالی تراز بدی دارند.

علاوه بر این برگزاری مراسم باشکوه اربعین حسینی(ع) توانسته است به یک قطب مذهبی مهم برای عراق بدل شود و از این حیث می‌توان آن را بزرگترین گردهمایی شیعیان جهان و بزرگترین اجتماع بشری برشمرد. موهبتی که سبب می‌شود که عراق از یک جایگاه چانه‌زنی منطقه‌ای بهره‌مند شده و توامان با این اتفاقات به تقویت مولفه‌های اقتصادی و سیاسی خود بیافزاید.

نگرانی از آینده عراق در منطقه

اما به رغم این واقعیت اتفاقات اخیر حکایت از آن دارد که عراق در عین تثبیت امنیتی و رشد اقتصادی ممکن است دچار یک بحران دوباره شود. همین اتفاق دقیقا در دوران پیش از ورود داعش به عراق رخ داد. اعتراضات داخلی و تضعیف ارتش سبب شد تا قدرت دفاعی این کشور و ساختار دولت مرکزی خیلی زود سقوط  کند و کشور برای در یک دوره سیاه و تاریک به نام «داعش» فرو رود.

اعتراضات اخیر نیز دقیقا هشداری نسبت به تکرار همان دوران است. قطعا مشکلاتی که امروز معترضان عراقی مطرح می‌کنند، مسائلی دور از ذهن یا غیرقابل قبولی نیست ولی واقعیت آن بوده که عراق بعد از یک دوره سخت داعش و صدام و حملات آمریکا زمان زیادی برای حل همه مشکلات نداشته است و طبق آمارهای جهانی در همین دوره کوتاه زمانی آنان رشد خوبی را در مقایسه با سایر کشورهای منطقه با توجه به شرایط داخلی خودشان داشته‌اند.

اما چنانچه که عراق نتواند اعتراضات اخیر را مدیریت کرده و مهمتر از آن اعتماد عمومی خودش را احیا کند، قطعا با مشکلات جدی و بزرگی مواجه خواهد شد. آن هم در شرایطی که قرار است که 2 هفته دیگر این کشور میزبان مراسم بزرگ اربعین باشد که در صورت عدم توانایی دولت مرکز در تامین امنیت این مراسم، عراق عملا یک فرصت بزرگ را از دست خواهد داد.

بنابراین مهمترین ماموریت دولت در این دوران پیگیری و حل مشکلات و مطالبات عمومی است، وگرنه چالش‌های آینده عراق قطعا با توجه به وضعیت استراتژیک این کشور در منطقه و منابع نقتی و گازی این کشور، مشکلات مهمی را ممکن است در منطقه ایجاد کند.

پیشنهاد انتخابات زودهنگام

یکی از راهکارهایی که برای حل و فصل این ماجرا طرح شد، بحث برگزاری انتخابات زودهنگام بود. بعد از آنکه آیت‌الله سیستانی مرجع بزرگ شیعیان در عراق خواستار رسیدگی به مطالبات معترضین شد. مقتدی صدر رهبر جریان صدر عراق بحث برگزاری انتخابات زودهنگام در عراق را پیش کشیده و خواستار استعفای دولت کنونی عراق شد. او حتی گفته بود که فراکسیون «سائرون» جریان پارلمانی منتسب به صدر فعالیت خودشان را تعلیق کنند.

علاوه بر او، حیدر العبادی، نخست وزیر سابق عراق ضمن حمایت از این پیشنهاد خواستار برگزاری دادگاه و پیگیری تمام پرونده‌های فساد اقتصادی در جهت تحقق مطالبات عمومی را مطرح کرده است. البته این پیشنهادات در شرایطی مطرح شد که پیشتر استان‌ها این کشور به سبب اعتراضات به صورت حکومت نظامی اداره می‌شود و به جهت جلوگیری از افزایش اعتراضات ممنوعیت تردد شهروندان در دستور کار قرار گرفته بود. همچنین درگیری‌های مسلحانه دیگر بعد مهم این اتفاقات بود که باعث شد تا نگرانی‌ها بیش از پیش افزایش پیدا کند.

منشا اتفاقات عراق کجا بود؟

 از زمانی که اعتراضات داخلی عراق شکل گرفته تا امروز تحلیل‌های مختلفی مطرح شده است. برخی اعتقاد به یک کودتای داخلی داشته که به زعم آنان دولت مرکزی در تیررس آن قرار دارد. تحلیل دوم اشاره به سطح تعاملات عراق با کشورهای منطقه دارد. از آنجایی که در این اعتراضات تحرکاتی ضد ایرانی صورت گرفته بود، این فرضیه مطرح است که یک قدرت پنهان چون آمریکا، عربستان یا اسراییل مترصد تخریب روابط ایران و عراق است.

آنچنان که حسین شریعتمداری در سرمقاله کیهان از وجود یک جریان جاسوسی ضد ایرانی در عراق سخن می‌گوید. سومین فرضیه مطرح شده در این خصوص اشاره به تحرک یک جریان ضدشیعه به جهت برهم زدن مراسم اربعین پیش رو در عراق است.

البته نکته مهم درباره این فرضیه‌ها آن بوده که هیچ کدام از این فرضیه‌ها نافی دیگری نیست و چه بسا محتمل است که هرکدام مکمل دیگری باشد. به ویژه آنکه تحولات جنگ یمن و عربستان در وضعیتی قرار گرفته که احتمال می‌رود ایضا با توجه به اظهارات بن سلمان به یک آتش بس ولو موقت تن داده و ناچار به عقب‌نشینی شود که این اتفاق بی ارتباط با سایر تحولات و معادلات منطقه از جمله تحولات عراق نمی‌تواند باشد.

اهمیت این موضوع از آنجایی است که عراق به سبب وضعیت ویژه در خاورمیانه و البته اوپک یک وزنه مهم و تعیین‌کننده‌ای در تعاملات منطقه و بازار جهانی نفت است. بنابراین تعاملات سیاسی و اقتصادی آن برای قدرت‌های منطقه و اوپک به ویژه ایران و عربستان به عنوان قدرت‌های مهم و البته رقیب در این دو عرصه نقش مهم و حیاتی دارد.

همچنانکه از زمان خروج داعش از عراق، ریاض سعی کرده که مواضع خود را به بغداد نزدیک کند و در مقابل نیز تهران با رویکرد همکاری منطقه‌ای ، تعامل با کشورهای همسایه از جمله عراق را در دستور کار داشته است.